Inzending van Vincent van Roon & Juul Schilders.
D66 is géén pragmatische middenpartij
Iconisch is de poster van de Vrijzinnig Democratische Bond uit 1922. Het ‘Schip van Staat’ vaart op de kijker af, tussen de onheilspellende kliffen aan weerszijden: Revolutie en Reactie. Toch is deze poster emblematisch voor een probleem dat D66 achtennegentig jaar later nog parten speelt. Varend in het midden ontwijkt het schip dan wel keurig de kliffen, maar voor ons als kijker blijft totaal onzichtbaar waar het schip eigenlijk heenvaart.
D66 wordt gehinderd door de hardnekkige misvatting dat het een ‘pragmatische middenpartij’ is en zou moeten zijn. Integendeel, D66 is waardevol omdat het een partij is met een sterke ideologische basis die zich op de flanken van het debat bevindt. Om onze verworvenheden en kernwaarden effectief te kunnen verdedigen is het essentieel dat we ons zelfbeeld bijstellen en ons radicalisme omarmen.
D66 heeft een ideologie
D66’ers zien zichzelf graag als pragmatische denkers zonder dogma’s. Politici die doen wat werkt. Maar de keuzes die D66 maakt staan bol van waarde-oordelen. En dat is maar goed ook, we zijn namelijk politici, geen ambtenaren of ingenieurs. We zijn niet enkel op aarde om “goed te besturen”.
Wie zich uitspreekt tegen racisme doet dat niet uit pragmatisme. Wie kiest voor meer Europese integratie doet dat niet alleen vanwege een kosten-batenanalyse. Wie de barricade opgaat om voor vrouwen het kiesrecht en voor LHBTI’ers het huwelijk te eisen, doet dat niet om goed te besturen. Het zijn stuk voor stuk keuzes die voortkomen uit een wereldbeeld waarin mensen het verdienen om in vrijheid te leven en dezelfde kansen te hebben om zich te ontwikkelen als iemand die in andere omstandigheden geboren is.
Onze ideologie is radicaal
Ten tweede hebben D66’ers zo lang van anderen te horen hebben gekregen dat we ‘een middenpartij’ zijn, dat we het zelf zijn gaan geloven. Het D66 van nu staat juist in een trotse sociaal-liberale traditie. Die loopt van de sociale kwestie, via het algemeen kiesrecht naar het homohuwelijk. Allemaal te danken aan de radicalen van hun tijd.
De idealen waarop D66 zich baseert zijn constant gebleven. In het dominante links-rechtsdiscours van de laatste decennia maakte dit D66 inderdaad in de ogen van velen tot middenpartij. Maar bij de vraagstukken die de samenleving de laatste jaren het meest bezighouden bevindt D66 zich op de flank. Of het nu gaat over het klimaat, over Europa, of over de strijd tegen discriminatie, het is moeilijk ontkomen aan de conclusie dat D66 zich bij de hete hangijzers van onze tijd verre van ‘het midden’ van het debat bevindt.
Ons radicalisme is hard nodig
Lang heeft D66 kunnen denken dat de D66-kernwaarden door heel Nederland gedeeld werden. Onze persoonlijke vrijheden, de gelijkwaardigheid van ieder mens, het lijkt zo vanzelfsprekend. Toch zitten al sinds de jaren tachtig bewegingen in de Tweede Kamer die deze kernaannames ter discussie stellen. En ze worden steeds groter.
Dus moeten we ons radicalisme omarmen. Dat is geen borstklopperij, maar dat is hard nodig om onze waarden effectief te verdedigen. Het probleem is namelijk dat de politicus die zichzelf ervan overtuigt ideologieloos te opereren, niet meer in staat is een discussie te voeren. Hoe kan iemand het met jouw oplossing oneens zijn, als het ‘objectief’ de beste is? In dat geval hoef je niemand te overtuigen van je mening en kan je de barricaden links laten leggen bij het verdedigen van je standpunt: je hoeft alleen nog maar je oplossing uit te leggen. Mensen die het met je oneens zijn, worden mensen die het nog niet snappen. Wanneer uitleggen niet lukt, kun je je altijd nog verschuilen achter TINA: “there is no alternative”.
Het TINA-denken is het failliet van democratische politiek. Wij moeten niet bang zijn om voor onze waarden te staan en op te komen voor onze verworvenheden. Geen enkel besluit is alternatiefloos en op basis van onze waarden kiezen wij vóór vergroening, vóór Europa, en vóór een democratische en inclusieve samenleving. Laten we staan voor die keuzes. Laten we ons idealisme etaleren en niet verstoppen. Laten we dát verhaal aan de kiezer vertellen.
Dit stuk is de twaalfde inzending van de vijftien essays voor de Schrijfwedstrijd.