Deze week heeft onze werkgroep Onderwijs en Wetenschap het initiatief genomen om een brief te schrijven aan de op 10 januari jl. aangetreden Minister Dijkgraaf. In deze brief werpt de werkgroep een verfrissende blik op haar zorgen en de toekomstige plannen van de nieuwe Minister.

Werkgroep Onderwijs en Wetenschap

Beste Robbert,

Allereerst nog van harte gefeliciteerd met je benoeming tot minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW)! Het was voor ons als Jonge Democraten de kers op de taart toen wij hoorden dat jij deze functie in het nieuwe kabinet zou gaan bekleden. Een paar dagen daarvoor waren wij ook al positief verrast toen we het coalitieakkoord voor 2022-2025 voor het eerst onder ogen kregen. Zeker op het gebied van onderwijs en wetenschap heeft D66 de onderhandelingen flink naar haar hand weten te zetten. Wij zaten dan ook echt even op een groene wolk.

Toch zouden wij graag wat pijnpunten en vragen op tafel willen leggen waar we hopelijk in de komende jaren met jou als minister van OCW antwoorden op gaan krijgen. Wij hebben alle vertrouwen in je en we hopen dat deze brief jou aan het denken zet en misschien zelfs helpt bij het zo goed mogelijk invulling geven aan de functie.

Jouw beleid bepaalt de toekomst van onze democratie

Wij staan volledig achter jouw missie ‘het toegankelijk maken van de wetenschap’, maar wij vragen ons af of de wetenschap niet té toegankelijk wordt als we op dezelfde voet verder gaan. We leven in een tijd waarin de onderbuik het lijkt te winnen van het verstand, waarin gesprekken uitsluitend nog met gelijkgestemden worden gevoerd en waarin fictie en non-fictie door elkaar lopen. Kritisch nadenken wordt steeds minder een vanzelfsprekendheid en in de toekomst zal dat hoogstwaarschijnlijk alleen maar lastiger worden. Tegelijkertijd is het internet van iedereen en kost het gemiddeld twee minuten om zelf een pagina aan Wikipedia toe te voegen. Het internet is dan ook een gigantische zee van kennis en informatie geworden, maar helaas is er ook op die zee sprake van valse piraterij. 

In een goed functionerende democratie zouden we beschermd moeten worden tegen de rabbit holes van slimme algoritmen en steeds meer realistisch wordende deepfakes. We kunnen de bronnen aanpakken, maar dat is dweilen met de kraan open. Het zou veel duurzamer zijn om de ontvangers hier weerbaar tegen te maken. Onderwijs kan daarbij ons belangrijkste wapenfeit zijn. Sterker nog, alleen middels goed onderwijsbeleid kunnen wij onszelf daartegen beschermen.

Onderwijs anno nu zou niet alleen moeten gaan over kennisoverdracht, maar zou leerlingen en studenten zélf in staat moeten stellen om die kennis en informatie te vergaren. We moeten hen wegwijs maken in die gigantische zee, door ze bronnen te leren toetsen op feitelijke (on)juistheden en door redevoering en debat te integreren in alle lagen van het Nederlandse onderwijssysteem. Daarmee kan jouw beleid de toekomst van onze democratie bepalen. Onze volgende vraag is dan ook: hoe ga jij ervoor zorgen dat het onderwijs de samenleving toekomstbestendig maakt?

Gebrek aan vertrouwen

Natuurlijk is die gigantische zee ook een wereldwonder: ongelooflijk veel kennis en kunde is binnen handbereik. We toveren het met een paar klikken of enkele vegen tevoorschijn op onze schermen. Echter, zolang deze bronnen niet getoetst worden op echtheid en zaken te snel voor waar worden aangenomen, zal een grote groep mensen desinformatie tot zich nemen. Potentieel gevaar ligt hier op de loer. Samenzweringstheorieën steken nu al sneller dan ooit de kop op en weten in no time veel publiek te winnen.

Na twee jaar pandemie is pijnlijk duidelijk geworden wat er in Nederland misgaat rondom die desinformatie. De keiharde feiten uit wetenschappelijke onderzoeken worden simpelweg niet geloofd. Een grote groep mensen vertrouwt zijn/haar eigen ‘onderzoek’ meer dan de wetenschappelijke inzichten. En spijtig genoeg hebben we het nu niet alleen over corona en daaraan gerelateerde zaken: de groep mensen die denkt dat de aarde plat is groeit gestaag. Dat is tenslotte wat zij met hun eigen ogen zien. De beelden met daarop een aardbol zijn “gephotoshopt”, de maanlanding is een “Hollywoodproductie” en Antarctica is een “gigantische ijsmuur die de aarde omhult”. Helaas zijn er nog talloze van deze voorbeelden te benoemen waar de wetenschap het niet weet te winnen van het krankeigenzinnige.

Hoe kan het dat uitgerekend in Nederland, in 2019 de meest concurrerende economie in Europa en kenniseconomie pur sang, de wetenschap domweg niet geloofd wordt? Natuurlijk heeft een grote (stille) meerderheid van de Nederlandse bevolking wél vertrouwen in wetenschappelijk onderzoek, maar de wantrouwende groep wordt alsmaar luider. Wij zijn van mening dat dit de vraagstukken zijn die wij met elkaar moeten beantwoorden, om vervolgens het wetenschappelijk onderzoek weer op een voetstuk te kunnen plaatsen.

Hoe kan het dat uitgerekend in Nederland, in 2019 de meest concurrerende economie in Europa en kenniseconomie pur sang, de wetenschap domweg niet geloofd wordt? 

Nog even dit…

We zijn heel benieuwd naar hoe jij jouw missie, het toegankelijk maken van de wetenschap, gaat bereiken. Dat jij dat gaat bewerkstelligen, daar twijfelen wij niet aan. Maar pas je op dat de wetenschap niet té toegankelijk wordt? Die zee aan kennis en informatie is natuurlijk prachtig, maar hoe weren we de samenleving tegen valse piraterij? Wij hebben daar zoals je leest zo onze ideeën over en gaan daar graag met je over in gesprek.

Laat je wat van je horen?

Groet,

De werkgroep Onderwijs en Wetenschap van de Jonge Democraten

PS. We vergaderen elke maand. Kom vooral eens langs!

Foto: Pixabay License.