Men spot ze alsmaar vaker op een verscheidenheid aan sociale media: landelijke én lokale politieke stemmingsuitslagen. Bepaalde politieke partijen, maar ook politiek onafhankelijke accounts, plaatsen deze resultaten steeds meer. Sinds februari 2021 bestaat er nota bene een instagram-account genaamd “Check je stem“, dat uitsluitend deze uitslagen plaatst en intussen al meer dan 45 duizend(!) volgers heeft (waaronder een aantal prominente politici).
Piet Pankratz
Dat account laat regelmatig het stemgedrag van alle partijen in de Tweede Kamer zien door een overzicht te plaatsen van welke partijen voor en welke tegen een bepaalde motie, amendement of wetsvoorstel hebben gestemd. “Check je stem” brengt, zoals vandaag de dag vanzelfsprekend, niet de hele text van hetgeen waarover wordt gestemd op de markt, maar presenteert de hele reut zo kort mogelijk in de vorm van een stelling. De gemiddelde sociale mediagebruiker heeft immers de concentratiespanne van een fruitvlieg.
Wel zet “Check je stem” in de beschrijving van het bericht een beknopte uitleg aangaande de inhoud van het voorstel. Ik betwijfel dat daargelaten alleen ten zeerste dat die beschrijving met haar kleine letters en vorm waar de gemiddelde Nederlander nou niet bepaald opgewonden van wordt ook maar door iemand gelezen wordt. Forum voor Democratie begon in juni 2021 met het regelmatig plaatsen van dit soort resultaten. Ook Belang van Nederland en de lokale instagramaccounts van Bij1 zijn koplopers hierin. Maar wat reflecteren deze uitslagen nu eigenlijk? Als kiezers zien dat bepaald stemgedrag van een politieke partij niet weerspiegelt wat er in het verkiezingsprogramma stond, wekt dat ongetwijfeld frustratie. Is deze frustratie terecht? Of zijn er ook andere redenen ten aanzien van het voor- of tegenstemmen dan puur een bepaald ideaal of plan uit het verkiezingsprogramma?
Redenen om niet met moties mee te bewegen
Waarom zou men tegen ettelijke moties, amendementen en wetsvoorstellen stemmen als die in lijn zijn met de eigen idealen? Het is toch logisch dat als je een bepaalde zienswijze of plan in je verkiezingsprogramma had staan, dat je dan ook vóór een soortgelijk ontwerp in de vorm van een voorstel stemt? Maar juist dat is het woord waarbij het mankement in de regel plaatsvindt: ‘soortgelijk’.
Weet ten eerste dat er vaak al tegen een motie, amendement of wetsvoorstel wordt gestemd als zij te vaag of te breed zijn verwoord en om die reden godsjammerlijk slecht uitvoerbaar zijn. Tevens speelt redundantie een rol, denk aan voorstellen waar in feite niemand ‘echt’ iets aan heeft. Zelfs al als een politieke partij vermoedt dat het gevolg van een bepaalde suggestie ongewenst zou kunnen zijn, zal deze partij het voorstel niet behartigen. Bovendien stemmen partijen eventueel tegen een motie, amendement of wetsvoorstel i.v.m. structurele animositeit met de partij. Of omdat men in de coalitie zit en daardoor ziet dat het voorstel misschien wél sympathie teweegbrengt, maar de suggestie praktisch gezien utopisch is. Tot slot kunnen vergissingen, waar ook D66 af en toe last van heeft, niet uitgesloten worden.
Hier ziet men een stemmingsuitslag van de gemeenteraad van Amsterdam, geplaatst op het instagram account van Bij1 Amsterdam en naderhand verspreid op TikTok. Veel kiezers van de partijen die tegen deze motie hebben gestemd zullen schrikken als zij dit resultaat zien. Maar wat blijkt, er is voor gemeenten helemaal geen juridische mogelijkheid om zwarte piet in de openbare ruimte te verbieden. Deze stemmingsuitslag is dus een voorbeeld van een truc van Bij1 Amsterdam die men kan zien als een manifestatie van het politieke mediaspel dat gespeeld wordt. Maar zoals men op hun socialemediakanalen kan signaliseren, werkt deze list maar al te goed (Zie figuur 1). Veel GroenLinks- en PvdA-kiezers schrijven in de reacties van het bericht dat zij bij de volgende verkiezingen dan maar beter op Bij1 kunnen gaan stemmen.
Voortouw in nuance
Het is allicht erg gemakkelijk en geraffineerd om dergelijke resultaten te plaatsen, maar de zaken waarover wordt gestemd liggen veel complexer dan men laat zien. En de enige partij die dan niet eerlijk is tegenover haar kiezers, zijn degenen die contextloze stemmingsuitslagen plaatsen. Ga dus niet eensklaps uit van wat je ziet. Mijns inziens mag de JD, D66, en degenen die wel beter weten, dit veel duidelijker maken aan de mensenmassa’s aan goedgelovigen. Bovendien vraag ik mij af waarom de kiezer altijd zelf de motivatie aangaande het stemgedrag zou moeten opvragen. Ik heb behoorlijk wat bergen moeten verzetten als het gaat om de beweeggronden van partijen betreffende het voor en tegen stemmen. Als dit de tijd wordt van stemmingsuitslagen op sociale media, kunnen partijen net zo goed voor ieder voorstel een korte toelichting geven op hun website omtrent hun motief aangaande hun besluit. D66, waarom nee zeggen tegen het voortouw nemen en dé koploper worden van genuanceerdheid in het hedendaagse politieke landschap?
Geschreven door: Piet Pankratz
Uitgelichte afbeelding: DEMO
Afbeeldingen in artikel: Instagramaccount BVNL en Bij1