Vanuit maagdelijke belangstelling vroeg ik onlangs gedurende een avondmaaltijd, aan de jongen die recht Tegenover mij zat, hoe het zit rondom LHBTI+’ers in Moldavië; zijn land van herkomst. Hij wierp een inspecterende en als je het zo wil, zelfs ontdane blik op mij en zei dat hij over die kwestie niet wil spreken en de westerse omwenteling met het LHBTI+-gedoe niet aanmoedigt. Als reden daarvoor gaf hij dat dat wat die mensen willen tegen de natuur van de mens ‘an sich’ in gaat.
Piet Pankratz
Als bij toverslag waren alle gezichten van omstanders uit Griekenland, Mexico, Polen, Curaçao, de Filipijnen en Portugal met stomheid geslagen en turend op de jongen gericht. Tien seconden lang kon men een naald horen vallen, voordat men daarna omringd werd door een vleugje gegiechel. Vervolgens werd er geen woord, laat staan een zin uitgesproken over deze belangwekkende aangelegenheid. Geen vragen, geen verduidelijking en daardoor geen multicultureel begrip. Slechtweg stil zijn, de persoon vanwege deze gebeurtenis uitsluiten en verder enkel nog met neersabelende ogen betrachten. Ja, dat was het, klaar.
Of het niet buitengemeen deugdelijker was geweest als er vragen aan de jongen zouden zijn gesteld, zodat er in het voordeel van beide kanten een inzichtelijke woordenwisseling had kunnen plaatsvinden, daarover hield eenieder aan tafel, en ook achteraf, de kaken op elkander. Klakkeloze uitstoting, net als hamstermoeders die hun eigen kinderen opeten. Degenen die buiten de boot vallen, hoeven we er echt niet bij te hebben. Met (in onze ogen) ‘radicale’ meningen hoeven wij het gesprek echt niet aan te gaan. Afgrijselijk en walgwekkend als men het mij zou vragen. Wij beschikken over de plicht om deze declasserende handelwijze met onze voorkant tegen te gaan, de plicht om de afrekencultuur, beter bekend als ‘cancel culture’, onder ogen te zien.
Het is ten eerste niet zo, dat op het ogenblik dat de jongen zich bewust werd van het feit dat alle omstanders onthutst waren, er op impulsieve wijze een gedachte in zijn brein opkwam met als boodschap dat LHBTI+’ers wel geduld zouden moeten worden. De afrekencultuur neemt immers niet weg dat datgene waarop de mensen hardnekkig en eeuwig gestraft worden, nog steeds steevast door diezelfde individuen geloofd wordt. Ik zet tevens vraagtekens bij de bewering dat ‘met iemand afrekenen’ een indicatie is voor de persoon in kwestie om de denkwijzen eens primordiaal te herzien, iets wat voorstanders van cancel culture onophoudelijk proberen te betogen. Mijns inziens radicaliseren die stellingnames de desbetreffende hersens zelfs, omdat de persoon zich nu ook nog eens gepikeerd voelt. Dat is dan ook hetgeen dat de afrekencultuur in zijn entiteit niet progressief maakt, aangezien er allesbehalve progressie in zit. ‘Het’ wordt nog steeds gedacht, alleen niet meer gezegd, uit angst voor uitsluiting. Ondanks dat het betreurenswaardig kan zijn als ettelijke kwetsende uitspraken gedaan worden, is het noodzaak dat die woorden en zinnen buitenshuis kunnen gaan leven. Want, degene die gekwetst wordt door de woorden van een ander, heeft die er nu echt baat bij als de innerlijke houding van de persoon in kwestie niet veranderd? Er moet opgestaan worden, de stem moet gebruikt worden in een democratie:
“Wie in de democratie slaapt, wordt in de dictatuur wakker”
Johann Goethe
De democratische samenleving heeft de plicht om eeuwig in een bewegende staat te verkeren. Botsingen en controverse, om daaropvolgend aangaande de kwestie een colloquium te hebben, horen daarbij.
Bovendien houdt de afrekencultuur tal van personen af van het scherpzinnige afwegen en theoretiseren. Op onenigheid gediskwalificeerd te worden laat immers slechtweg helemaal niemand beseffen wat er mogelijkerwijs te bekritiseren valt aan de criteria waarop iemand afgerekend wordt. De immense druk om ‘bij een groep te horen’ is honderdmaal dominanter dan op te komen voor wat je te zeggen hebt. Een consequentie van de afrekencultuur is dus dat het de mond van mensen met kritiek, met dikke tape helemaal dichtplakt. Over een gevoelig onderwerp kunnen praten, dat zal er bij een verdere uitbreiding van de afrekencultuur ongelukkigerwijs bij bepaalde groepen gewoonweg niet meer inzitten.
Onthoud, tegenstanders van cancel culture sluiten de elementaire basisportie aan respect niet uit. Maar die tegenstanders weten dat een levendige samenleving essentieel is. De stilte laten overheersen en radicaliseren, is daar het tegenovergestelde van. We mogen ons door kortzichtig medelijden in de richting van de mensen die lijden onder een aantal woorden niet laten knechten, want uiteindelijk zijn juist die mensen de dupe van de stilte.
Piet Pankratz
Bron omslagfoto: Augustus Meriwether (2020), verkregen middels creative commons license