Een politiehond bijt een verwarde man in de winkel van een Rotterdams benzinestation. In dezelfde stad ziet een andere man door zijn open autoruit een hond naar binnenspringen, op commando van de geleider. De hond voelt zich bedreigd, en bijt ook deze man. Nog eentje: een Haagse jongen die, bij terugkeer van een feestje, wel dertien keer gebeten wordt door een politiehond. Zelfs wanneer hij al onder controle is en op de grond ligt.
Ingezonden opinie-artikel van Stefan Mondé & Christaan Verhoef
Dit zijn de drie voorbeelden, behandelt in een documentaire van Zembla, die ons inspireerden om dit artikel te schrijven waarin wij pleiten voor wetgeving omtrent het gebruik van politiehonden. Tot onze grote verbazing is dat er niet. Hoewel er vaak gesproken wordt over politiehonden zoals Bumper, met wel 109 duizend volgers op Facebook (14 juli 2021), hoort men zelden over de schade die ‘a man’s best friend’ kan toedienen.
Bij alle andere geweldsmiddelen is duidelijk wanneer, waarom en waarvoor ze ingezet kunnen worden. Dit is niet zo bij de ‘trouwe’, maar vooral bijtgrage, viervoeter die wij kennen als de politiehond. Het is toch evident dat bij een wild dier als deze het belangrijk is om regelgeving te hebben? De noodzaak is voor regels hoog, omdat er zonder wetgeving geen sancties of straffen kunnen worden opgelegd voor excessief geweld door de viervoeter. Zonder enige regels is het ook moeilijker, of zelfs onmogelijk om te handhaven.
Op-één-na zwaarste middel
Na het vuurwapen is Nederland de hond het zwaarste geweldsmiddel van de politie. Dragers van het dienstwapen gebruiken hem de laatste jaren steeds minder, er is een daling van 70% ten opzichte van 2018. In 2019 zijn er in Nederland zestien schietincidenten gemeld waarbij er vier mensen zijn overleden. De politiehond is daarentegen aanzienlijk vaker ingezet, gemiddeld wordt er dagelijks iemand in Nederland gebeten door een politiehond. Een beet van een hond kan leiden tot ernstig lichamelijk letsel en zelfs de dood als gevolg hebben.
Politiehonden bijten er al snel op los. Trainers belonen bij het oefenen de hond voor het bijten. Dit zorgt ervoor dat honden snel zullen happen, en dat ook zullen blijven doen, soms zelfs in hun collega, de menselijke agent. Het is overduidelijk dat bij deze minder voorspelbare rottweiler, de regelgeving minstens even duidelijk of juist duidelijker zou moeten zijn dan bij de agent.
Sterker nog, al bij het trainen zijn politiehonden niet altijd volledig gehoorzaam en volgen ze bevelen van hun hondengeleider niet op. Politiehonden moeten officieel worden afgekeurd wanneer ze niet luisteren naar het bevel ‘loslaten’. Zembla heeft onderzocht dat de honden in de praktijk vaak niet worden afgekeurd wanneer ze niet luisteren. Zelfs als de hond na tien keer bevelen niet loslaat wordt de hond nog steeds niet afgekeurd. Het opleidingsproces van een politiehond is erg kostbaar en om die reden keurt de politie de honden niet graag af.
Straffeloos
Bij de inzet van de honden kan er van alles misgaan zonder consequenties. De hondenbegeleider heeft namelijk geen regel overtreden. Hoe anders is dat bij een dienstwapen? Wanneer een politieagent zijn pistool gebruikt, stelt de rijksrecherche direct een onderzoek in. De politie houdt de administratie rondom hun honden niet eens bij. Ze weten niet hoe vaak de politiehond wordt ingezet per jaar en het aantal incidenten waarbij de hond niet stopt met bijten is onbekend. Vervolging was al lastig, maar doordat informatie van de incidenten ontbreekt wordt het nog lastiger.
De politie verweert zich met dat er duidelijke richtlijnen binnen de politie zijn gesteld voor de inzet van de politiehonden. Daarnaast stellen ze dat een wettelijke grondslag niet per se nodig is omdat de richtlijnen duidelijk genoeg zijn. In de praktijk valt de duidelijkheid van de richtlijnen te betwijfelen aangezien het aantal incidenten waarbij er onjuist of disproportioneel is gehandeld door de hondengeleider. Bovendien, in vergelijking met het dienstwapen wordt de politiehond ruim 22 keer vaker per jaar ingezet dan het dienstwapen. Wanneer er een duidelijke wettelijke grondslag komt voor de inzet van politiehonden zal het aantal incidenten afnemen, omdat er voor de agenten meer duidelijkheid heerst over de regels en er consequenties volgen bij het maken van fouten.
Liever gisteren al een wet
Een van de slachtoffers, de man die gebeten is in zijn auto, heeft aan het bijtincident blijvend letsel aan zijn ogen overgehouden en is in een depressie geraakt. In plaats van vervolging van de agent werd de gebeten man vervolgd voor verzet en geweld bij aanhouding. De rechter heeft in deze zaak de verdachte vrijgesproken omdat er geen sprake was van geweld. Ondanks de aangifte van deze gebeten man, heeft het OM besloten de agent niet te vervolgen voor het bijtincident. De wettelijke grondslag moet liever gisteren dan vandaag komen. Hierdoor moet een einde komen aan het excessieve geweld dat voortvloeit uit de ongecontroleerde inzet van politiehonden. Daardoor kunnen jongens weer naar huis gaan van een feestje zonder dertien keer gebeten te worden, worden er geen honden in auto’s losgelaten en zodat Bumper weer gezien kan worden als ‘a man’s best friend’.
Omslagfoto: Feyenoord tegen FC Den Haag, supporter wordt gebeten door een politiehond. 22 maart 1987. Foto: Bogaerts, Rob / Anefo