Lullige muziekjes, flauwe rubriekjes en ellenlange monologen; in verkiezingstijd ontstaat al snel een wildgroei aan podcasts die de laatste ontwikkelingen elk op hun eigen manier duiden. Voor wie echter voorbij de Stemming, Kies Wat, of onze eigen Podcast Jonge Denkers wil kijken, is het al snel lastig door de bomen het bos nog te zien. Ik heb niet zo’n heel intellectuele baan en had daarom mijn oren vrij om minimaal twee afleveringen van de volgende twaalf podcasts te beluisteren, zomaar geselecteerd uit een shortlist van 45 namen. Welke zijn het bingen waard en welke zijn ideaal voor tijdens het stofzuigen?
Richard Korpel
De podcast als stemadvies; vier toegankelijke podcasts door studenten gemaakt
1. Studenten Stemwijzer (14 afleveringen) (4/5)
Tien studenten van Room for Discussion (UvA) interviewen elke week een lijsttrekker in een klein uurtje tijd. Het wat duffe keuzenspel aan het begin doet vrezen voor het zoveelste persoon-achter-de-politicus-gesprek, maar de studenten zijn verrassend goed op de hoogte en zijn niet bang tegengas te geven. Thierry Baudet kreeg meer weerspraak dan van menig Op1-presentator en stond met zijn mond vol tanden toen hem werd gevraagd over een verschil in compensatie voor uit-en thuiswonenden. De presentatoren houden goed de sfeer in aanmerking, maar de lijsttrekkers staan nog in campagnemodus en zijn dan ook niet overdreven uitgesproken. De podcasts wordt tot slot gemaakt voor alle studenten en gaat dus vooral in op onderwerpen die ook apolitieke studenten aangaan.
2. Kiesadvies (17 afleveringen) (4/5)
Twee studenten (Iris en Isa) uit Rotterdam deze keer, die vertegenwoordigers van PJO’s uitnodigt (ook onze eigen Leonie). De inhoudelijke uitleg van de partij wordt versneld afgespeeld onder begeleiding van een olijk pianomuziekje. De toon is daarmee gezet; het moet ook weer niet té inhoudelijk worden. Het voordeel van jongeren interviewen is dat ze opener spreken, minder stijf zijn en het daardoor ook gezelliger is. Echt moeilijk wordt het de gasten dan ook nooit gemaakt. Elke jongeren neemt een snack mee die de partij goed vertegenwoordigt. De SGP-afgevaardigde bracht een rolletje SGP-mentos omdat ‘’De SGP altijd probeert een fris geluid te verkondigen’’. Kostelijk. Het enige echte verschil met de studenten stemwijzer, is de focus op jongeren als gast, en de iets lossere sfeer.
3. Kieswijzer (9 afleveringen) (3.5/5)
De kortste podcast (ongeveer vijftien minuten) binnen deze categorie, en ook het hoogste ADHD-gehalte. In die korte tijd en op een leuke manier proberen studenten Jakili, Mert, Adjar en Maurits de verkiezingsprogramma’s samen te vatten. Zo benoemen ze een ‘’Wow-punt’’, ‘’weird-punt’’ en een ‘’wild-punt’’ en schalen ze een partij in op de ‘’Boomer-Zoomermatrix’’. Het is de meest laagdrempelige podcast hier, ze leggen zelfs uit wat het eigen risico is. Het niveau houdt echter niet over en er wordt ook niet kritisch op de programma’s gereflecteerd. Humor is dan ook het sterkste punt. Een PvdA-campaigner belt in en wordt gevraagd welke fruitsoort de PvdA zou zijn. ‘’Een aardbei. Als je een slechte oogst hebt, is die een beetje zuur’’. Voor de jongere met de attentiespanne van een spaniël is het oprecht een aanwinst.
4. De Kiesmannen (15 afleveringen) (3/5)
De kiesmannen, Jochem, Dylan en Floris, proberen de plannen van partijen op dezelfde luchtige manier te brengen als de kieswijzer hierboven. Twee verschillen; ze nemen iets langer de tijd (een half uur) en delen de afleveringen in op thema in plaats van partij. De kiesmannen geven ook ‘shows’ op mbo-scholen en in het paradiso, dus de chemie onderling is al fijngeslepen. Ze reflecteren iets meer op de werkbaarheid van plannen dan de Kieswijzer, maar verliezen ook heel veel tijd aan slap geouwehoer. De structuur is wat chaotisch en het is maar net wat op tafel komt; een echt overzicht ontbreekt. Eigenlijk is de verhouding inhoud-gezelligheid het best te typeren met de volgende quote. ‘’Het wordt een spannende maand… Het is de enige maand dat wij werk hebben’’.
De podcast als duider; acht diepgravende podcasts voor de politieke junkie
1. Stemmen (De Correspondent) (4 afleveringen) (4.5/5)
Stemmen is een samenwerking tussen de Correspondent en Stuk Rood Vlees. Het zet zich nadrukkelijk neer als een podcast zonder koffieautomaatgezwets, maar gaat in op de achterliggende mechanismen van politiek en verkiezingen. Van deze twaalf komt deze podcasts het dichts bij een wetenschappelijk artikel in audiovorm. In de beschrijving is dan ook vaak een link naar achtergrondartikelen en infographics te vinden. Er zijn voornamelijk veel politicologen en onderzoekers te gast. Toch kunnen ook zij het niet laten af en toe over peilingen te praten en de afleveringen met meer originele materie (de rol van conflict in de politiek, onderzoek naar samenhang tussen standpunten) zijn dan ook de betere. Ook na 17 maart nog het luisteren waard.
2. De Spindoctors (NPO Radio 1) (10 afleveringen) (4/5)
Oud-spindoctoren Jack de Vries (CDA) en Julia Wouters (PvdA) kijken vanuit eigen ervaring naar de frames en spins van deze verkiezing. De dagelijkse afleveringen van een half uur luisteren lekker weg, en hebben een goede balans tussen inhoud en gezelligheid. Van een scherpe analyse over het impliciete machtsvertoon van ‘’Ik maak hem even af’’ tot het beoordelen van spins als ‘’rechtste consultants’’, ‘’complotkaravaan’’ en ‘’lockdownverslaving’’. Beiden ervaringsdeskundigen kunnen ook terugblikken op een schat aan ‘’annekkedotes’’ en verhalen. Julia Wouters: ‘’Iedere partij schiet zich wel eens in de voet, het probleem bij de PvdA is dat ze daar een mitrailleur voor gebruiken’’.
3. Betrouwbare bronnen (174 afleveringen) (4/5)
De meest uitgebreide podcast hier besproken, met anderhalf uur bijna twee keer zo lang als de gemiddelde uitzending van de anderen. Wars van spelletjes en rubriekjes, kan het zo de volle tijd over het mislukken van linkse samenwerking gaan. Vanwege de ruim 175 afleveringen ben ik huiverig om op basis van twee afleveringen te doen alsof ik een goed beeld kan schetsen. Wel lijkt deze podcasts, afgezien van de afleveringen met interviews, het meest op een hoorcollege. Het is dan ook de enige podcasts waar ik de neiging kreeg met de afspeelsnelheid te rommelen. Je bent er veel tijd aan kwijt, maar je krijgt er ook veel informatie voor terug. Samen met Stemmen het meest intellectueel prikkelend, alleen heeft Stemmen daar minder tijd voor nodig.
4. BKB Campaign Watch: de Podcast (13 afleveringen) (4/5)
Het buurman- en buurmanachtige muziekje aan het begin zet je op het verkeerde been; dit is inhoudelijk een gedegen podcast. BKB heeft samen met haar gasten een nuchtere kijk op campagnestrategieeen en laat je wel echt op een andere manier naar de politieke trucjes kijken. Het geluid schommelt soms in volume en het helpt niet dat enkele gasten lijken in te spreken door een Mc-drive intercom. Iets rommeliger en minder professioneel, maar qua inhoud kan het zich zeker meten met de rest. Het is pas bij de pitch van een kamerlid in 150 woorden, een luchtig tussendoortje, dat je wordt teruggegooid in oppervlakkige dooddoeners.
5. Koorts (De Volkskrant) (5 afleveringen) (3/5)
Koorts is van de Volkskrant en biedt haar journalisten en columnisten (waaronder de altijd scherpe Sheila Sitalsing) net iets meer ruimte om hun eigen perspectief te geven dan in de krant. Eigenlijk behandelt de podcast dan ook zowel aan de waan van de dag als de achterliggende mechanismen. Koorts is wat braaf; de journalisten zijn goed op de hoogte maar geven ook weer niet de extra duiding van bijvoorbeeld een onderzoeker. Elke podcast weidt wel afleveringen aan social-media campagnes en de rol van peilingen. Als je na al deze podcasts met deze eindigde, zou je niets nieuws meer opsteken. Koorts heeft wel een van de betere gespreksleiders (Gijs Groentenman) in deze vergelijking.
6. De week van Kee (24 afleveringen sinds nieuwe nummering september) (3/5)
In vergelijking met de rest is De Week van Kee opvallend kort, slechts een kwartier. De week van Kee gaat veel in op de actualiteit en geeft het de analyse niet heel veel tijd om te ademen. Er worden leuke momentjes gecreëerd door kort te bellen met politici of minder belichte fragmentjes uit de campagne op te voeren. Echt diepgravend wordt het nooit en Peter Kee zelf voegt ook niet overdreven veel toe. Hij wordt ingeleid als dé politieke watcher, maar lijkt tegelijkertijd niet te weten dat #Kieskaag nou ook weer niet zo heel grassroots was. Het zijn de gasten die bepalen of de aflevering opstijgt of niet in deze podcast die verder heel erg op klassieke talkradio lijkt.
7. Kiespijn (4 afleveringen) (2/5)
Bram (19) en Iris (48) proberen in Kiespijn met hun moeder-zoondynamiek een nieuw perspectief, vanaf de gewone keukentafel, te bieden. Je hoopt als luisteraar op een Veronica-Inside-achtige sfeer die alleen jarenlang in hetzelfde huis wonen kan cultiveren. Familie-gesprekken kunnen echter ook aan de andere kant van het spectrum belanden: tamme ongemakkelijkheid. Het commentaar op het nieuws is wat kort en droog, en Bram en Iris stellen ook veel vragen om te controleren of ze het nieuws wel goed begrepen hebben. De langste stiltes van alle podcasts hier. Een podcast voor mensen die de gesprekken op een familiefeest missen, maar waarschijnlijk het leukst voor intimi.
8. Lobby Lections (1 aflevering) (1.5/5)
Net als bij De spindoctors hoop je dat de lobbyisten een unieke kijk op de verkiezingen kunnen geven, en op wat we niet te zien krijgen achter de schermen. In de enige aflevering die echter online staat houden de lobbyisten de kaken echter stijf op elkaar (“Dat weet ik niet, maar ik heb wel een vermoeden”). De gespreksleidster, ‘’Alice in Lobbyland’’ (zelf ook lobbyist) interrumpeert nooit en houdt eigenlijk gewoon een interview. Iedereen die wel eens als onervaren student een interview heeft moeten houden en het vervolgens tandenknarsend terug zat te luisteren, heeft al een goede indruk van hoe deze podcast op je zenuwen kan werken. Zonder interactie en richting gaat het dan al snel niet meer over de werking van een lobby, maar over waarom de lobby van de FNV-lobbyist over het minimumloon beter is (ze gebruiken onderzoek). De tweede aflevering sla ik over.
Omslagafbeelding: flowchart van Richard Korpel