Het is een drama om vanuit het noorden met het openbaar vervoer naar de Randstad te reizen. Als wekelijkse reiziger tussen Fryslân en Amsterdam weet redacteur en columnist Julian er alles van. Doordat er nog steeds geen directe treinverbinding ligt, maar je via een grote omweg langs Zwolle reist, doet hij er vanuit Drachten meer dan drie uur(!) over. De plannen voor een oplossing liggen al een tijdje klaar, namelijk de Lelylijn. Maar terwijl ook de politieke steun ervoor toeneemt, is het plan er nog steeds niet doorheen. Waarom niet, en wat houdt de Lelylijn eigenlijk precies in?
Julian Talma
De Lelylijn is een nog niet-gerealiseerde treinverbinding tussen Schiphol of Amsterdam en Groningen. In tegenstelling tot de huidige verbinding via Zwolle, zou deze vanaf Lelystad direct afbuigen richting het noorden, via Emmeloord, Heerenveen, Drachten en uiteindelijk dus Groningen. De reistijd tussen het noorden en de Randstad zou zo met een uur kunnen afnemen ten opzichte van de huidige reistijd.
Al sinds eind jaren 60 van de vorige eeuw zijn er plannen om de lijn te verwezenlijken, zo meldt het Friesch Dagblad in een handig overzicht. Toen nog onder de naam Zuiderzeelijn, maar dit plan werd twee keer van de baan geschoven, namelijk in 1987 en in 2007. Dit had als grootste reden dat de lijn niet kostendekkend zou zijn. Vanaf 2018 is het plan weer nieuw leven ingeblazen, in de vorm van de Lelylijn. Deze lijn is vrijwel gelijk aan de eerdere Zuiderzeelijn, maar dit keer is de kans van slagen stukken groter.
Woningmarkt en duurzaamheid
Er kleven dan ook een hoop voordelen aan de Lelylijn, zo vertelt Roy Postma (25) tijdens een telefoongesprek. Hij is lid van de JD en vanuit D66 gemeenteraadslid van Smallingerland, de gemeente waar onder andere Drachten bij hoort. “Ik denk dat het grootste voordeel is dat je antwoord kan geven op de grote vraag op de woningmarkt,” vertelt hij. “In de Randstad zit natuurlijk alles op slot, maar hier (in Fryslân, red.) is ruimte en hebben we zelfs te maken met krimp.”
Daarnaast noemt Postma duurzame mobiliteit als argument voor de Lelylijn, omdat mensen dan minder met de auto hoeven. “Nu pak je natuurlijk veel sneller de auto naar Amsterdam, want dan ben je er met anderhalf uur. Met de trein ben je zomaar twee of drie uur onderweg.”
Economie
Maar naast de verkorte reistijd zijn er ook veel economische voordelen te bedenken. Zo is de lijn vanuit Groningen ook gemakkelijk door te trekken naar Duitsland en Denemarken. Postma ziet het al helemaal voor zich: “Groningen wordt dan een soort hub als je die internationale lijn aanlegt. Hoe mooi is het dan als mensen daar ook een kopje koffie doen, of zelfs blijven overnachten?”
Bovendien zou ook de provincie Fryslân er waarschijnlijk op vooruitgaan; door de betere verbinding wordt de provincie aantrekkelijker om in te wonen en dat kan een grote economische boost opleveren. En de NS meldt zelf dat de komst van de lijn hen in totaal waarschijnlijk 12.000 extra treinreizigers per dag oplevert.
Flinke investering
Toch kleven er ook nadelen aan de Lelylijn. Een van de meest recente is natuurlijk de coronapandemie: het is nog maar afwachten of het aantal reizigers van voor de lockdown(s) straks ook weer terugkomt. De lijn is best een grote investering, dus het zou zomaar kunnen zijn dat de baten van de lijn daardoor niet tegen de kosten opwegen.
Daarnaast zorgt de flinke investering er mogelijk ook voor dat er minder geld overblijft om de huidige lijn via Zwolle die er al ligt verder te ontwikkelen. Met name Groningen is volgens Roy daarom nog in dubio: “Zij willen natuurlijk dat de bestaande sporen worden verbeterd. Zij kunnen dus enerzijds inzetten op de Lelylijn – die misschien niet doorgaat – of anderzijds een bestaand spoor verbeteren, wat veel makkelijker te realiseren is.”
Kansen
Hoe het ook zij, de kans dat de lijn er komt is vrij groot. Allereerst zijn er al aardig wat politieke partijen die de Lelylijn hebben opgenomen in hun verkiezingsprogramma, zoals te zien op de site van de Lelylijn zelf. Naast D66 zijn dat CDA, ChristenUnie, PvdA, Partij voor de Dieren, SGP en SP, en ook VVD is voorstander. Dat is op dit moment een meerderheid van de Tweede Kamer, en de kans is dus aanzienlijk dat de lijn in het volgende regeerakkoord opgenomen wordt.
Maar naast de grote politieke meerderheid voor de Lelylijn biedt ook het Nationaal Groeifonds perspectief. Dit is een fonds van 20 miljard euro, dat bedoeld is voor “projecten die de welvaart en het verdienvermogen van Nederland moeten vergroten”, aldus een artikel van het Algemeen Dagblad. Een tienhoofdige commissie bepaalt over de uiteindelijke bestemmingen van het groeifonds, maar de Lelylijn is zeker een van de kanshebbers.
Roy heeft in ieder geval goede hoop. “Ik denk dat de Lelylijn er komt,” zegt hij stellig over de telefoon. “Het groeifonds kan daar een mooie aanleiding voor zijn. Het gaat misschien heel lang duren, maar ik denk wel dat hij er komt.”
Bron afbeelding: RTV Noord