De Verenigde Staten heeft een lange geschiedenis van segregatie. Vanaf het begin werden de Afro-Amerikaanse bewoners meestal als slaaf behandeld en deze ongelijke relatie tussen zwarte en witte amerikanen sijpelde door in de maatschappij. Gelukkig zien wij een zwarte samenleving die zich steeds meer emancipeert. Het is een tergend lang proces, maar via gelijke rechten in de bus, het onderwijs, in het stemhok en op de huizenmarkt lijkt de desegregatie iedere dag dichterbij te komen. Dat dit proces nog lang niet voltooid is blijkt wel uit de Black Lives Matter protesten die wij vandaag nog iedere dag zien. Terwijl vandaag een tijd van verdere emancipatie lijkt, wil ik de aandacht toch vestigen op een besluit van de Trump-regering dat niet emancipatie maar segregatie lijkt te bevorderen.
Marthijn Kinkel
In Augustus 2020 wordt de “Preserving Community and Neighbourhood Choice rule” geintroduceerd. Met deze huisvestingsmaatregel wordt alle verantwoordelijkheid voor een gelijke (sociale) huurmarkt bij de gemeenten gelegd. Effectief verwijdert de maatregel alle vooruitgang die is geboekt sinds de Fair Housing Act van 1968, maar of Trump dit helemaal beseft valt te betwijfelen. Wat populair is bij zijn achterban en in zijn uitleg, is dat Obama beleid wordt teruggedraaid. In 2015 introduceerde President Obama namelijk een modernisering van de Fair Housing Act en het terugdraaien van dit beleid past helemaal in Trumps straatje. Al in het 2018 lukte het Donald Trump om meer dan 130 belangrijke wetten van het Obama tijdperk aan te pakken. Trump zette in op de paradepaardjes van Obama. Denk hierbij aan de ontmanteling van Obamacare of het milieubeleid, maar ook zeker aan het huisvestingsbeleid. Het blijkt voor Donald Trump een gouden formule: hoe meer Obama-beleid hij verandert, hoe feller Obama reageert en hoe meer Trump’s achterban het gevoel krijgt dat hun President echt afrekent met beleid uit het verleden en zij achter hun President gaan staan. Ditmaal lijkt Trump’s “anti-Obama-strategie” verregaande gevolgen te hebben. Om dit uit te leggen neem ik jullie in dit artikel mee in de geschiedenis van de huisvesting in de VS.
De maatregel en haar geschiedenis
“It was the whites who created the ghettos for black people – by not being willing to integrate the black community in white neighbourhoods and condoning the deplorable living standards in the ghettos – thereby creating a destructive environment with regards to social mobility and development.”
Kerner Commission, 1968
Het is 1967. De Verenigde Staten hebben net twee broeiende zomers vol rellen en gewelddadige opstanden achter de rug. In de getto’s van verschillende steden gingen mensen de straat op om te protesteren tegen de hoge werkloosheid en excessief politiegeweld. Omdat de opstanden dusdanig uit de hand lopen besluit President Johnson om de Kerner-commissie in te stellen die onderzoek doet naar de oorzaken van al het geweld. Nog voordat het onderzoek moet beginnen lijken de conclusies al vast te staan. Johnson heeft persoonlijk een groep witte conservatieve lieden geselecteerd om de onrust van een veelal zwarte gemeenschap te duiden. Geheel tegen de verwachting van Johnson geeft de commissie niet de rebellerende zwarte inwoners de schuld, maar de witte Amerikanen.
De analyse van de commissie wordt meteen gebombardeerd tot bestseller en het gesprek van de dag. De vraag die bij veel witte Amerikanen blijft hangen is hoe de samenleving zo gesegregeerd kon worden, zonder dat dit een bewust doel was voor velen. Met name in het Noorden heerste dit sentiment: zij hadden toch immers de voormalig slaven verwelkomd in hun steden? Zij waren inderdaad welkom, maar in plaats van de nieuwkomers gelijkmatig te verdelen over de wijken in de stad, kwamen zij veelal in de getto’s te wonen, waar de kansen niet voor het oprapen lagen. In deze arme wijken lag de werkloosheid hoog, was de kans op gebroken gezinnen of het hebben van een strafblad groot. Verhuizen naar een betere wijk is theoretisch mogelijk, maar dan waren er wel allerlei lokale regeltjes. Men vraagt bijvoorbeeld een vaste baan, een succesvol huwelijk of het niet hebben van familieleden met een strafblad. In de praktijk blijkt er altijd een wel een wit echtpaar te zijn dat toch beter in de andere wijken blijkt te passen. Zo ontstond er onbedoeld een gesegregeerde samenleving, zelfs in de steden vol goede bedoelingen.
Alleenstaande (zwarte) moeders krijgen net zoveel recht op een gesubsidieerd huurhuis als een (wit) gezin.
Het was tijd voor verandering en dat werd gedaan met de Fair Housing Act. Deze groep van regels en wetten zorgde ervoor dat discriminatie op de huizenmarkt en uitsluiting op basis van ras niet langer getolereerd werd. Alleenstaande (zwarte) moeders krijgen net zoveel recht op een gesubsidieerd huurhuis als een (wit) gezin. Steden konden aanspraak maken op federale subsidiepotten om deze huizen te bouwen, zolang ze zich maar houden aan de federale regels die uitgaan van gelijkheid. Bovendien werd een federaal instituut gecreëerd dat toezicht hield op de eerlijke toegang tot huisvesting.
Het succes van de Fair Housing Act was gemengd. Miljoenen Afro-Amerikanen worden geholpen, maar het doel van een gemengde samenleving wordt bij lange na niet gehaald. Het grote probleem lijkt de subsidiepot te zijn. Zodra de economie stokt in de jaren ‘70 neemt het aantal gesubsidieerde woningen af. In 2015 kreeg de Fair Housing Act een zeer welkome boost onder de regering van Obama. Met de ‘Affirmatively Furthering Fair Housing Rule’ werd het hele systeem gemoderniseerd. Zo zou de LHBTQ-community ook worden beschermd en zou de procedure veel transparanter worden. Helaas kon Donald Trump deze veranderingen uitstellen tot oktober 2020. Uitstellen blijkt niet genoeg te zijn: afgelopen augustus verving Trump de wetgeving volledig met zijn ‘Preserving Community and Neighborhood Choice rule’. Onder deze nieuwe regel vervalt het federale toezicht en worden de steden weer verantwoordelijk voor de verdeling van de sociale huisvesting. Dit komt effectief op een terugkeer naar de regelgeving van voor 1968 neer en de kans is groot dat ook de segregatie weer naar deze situatie zal terugkeren.
Schelling’s model van segregatie
Waarom stel ik dat de segregatie zal terugkeren als er geen federaal toezicht is op de sociale huisvesting? Dat de steden weer net zoveel macht hebben als in 1968, betekent toch niet automatisch dat men weer in een gesegregeerde samenleving gaat leven? Steden zijn immers toch niet meer zo conservatief en mensen vinden het toch ook veel normaler dat er iemand met een andere huidskleur bij hen in de buurt woont?
Het grote probleem dat ik zie is dat in veruit de meeste gevallen segregatie vandaag de dag niet wordt veroorzaakt door een heel bewust racistisch motief, maar door onze onschuldige voorkeuren die onbewust grootschalige gevolgen hebben. Om dit uit te leggen verwijs ik graag naar de Nobelprijswinnaar Thomas Schelling. Schelling liet met een interactief model zien dat een hele milde voorkeur voor een groep toch kan leiden tot een gesegregeerde samenleving. In zijn model zijn twee groepen ‘inwoners’ en een lege ‘stad’. Een-voor-een kiezen de inwoners een plekje in de stad. De inwoners hebben één voorkeur; zij wonen niet graag op een plek waar zij de minderheid zijn. 50/50 is goed, maar als zij in de minderheid zijn zullen ze verhuizen. Deze voorkeur is niet heel extreem, want men vindt een gemengde buurt prima. Het resultaat van deze milde voorkeur is wel extreem. In vrijwel alle simulaties eindigt deze samenleving met milde voorkeuren niet in een 50/50 samenleving, maar in een vrijwel compleet gesegregeerde stad. Probeer het model zelf: https://ncase.me/polygons/.
Het model staat wat mij betreft erg dichtbij onze realiteit. Ik voorspel dat het loslaten van een federaal beleid zal leiden tot grote regionale verschillen. Veel steden zullen zich uitspreken tegen racisme en dit actief proberen te bestrijden in hun woningbeleid. Een regel waarin staat dat een bepaalde bevolkingsgroep niet in een wijk mag wonen zullen we niet snel zien, maar een plaatselijke regel waarin staat dat een familielid voorrang heeft bij woningopvolging is veel acceptabeler en kan hetzelfde gevolg hebben. Onder het vorige beleid was er een federaal systeem waar mensen aan de bel te trekken en waar iedere casus gelijk werd behandeld. De bovenstaande regel had aangevochten kunnen worden en de wijk had waarschijnlijk geen federale subsidies gekregen. In het nieuwe systeem is de benadeelde overgeleverd aan de welwillendheid van de stad en kunnen er regionaal grote verschillen ontstaan. In progressieve steden zal dit goed gaan en zullen mensen er samen voor zorgen dat onze onschuldige voorkeuren niet leiden tot verhuizingen en segregatie. Waar ik mij vooral zorgen over maak zijn de mensen en steden die neutraal zijn. Zij zullen (logischerwijs) beredeneren dat er geen probleem is. Dat onze voorkeuren zolang ze niet racistisch zijn, volledig normaal zijn. Maar juist in deze gebieden hangt segregatie in de lucht zoals het model laat zien. De kans dat de geschiedenis zich herhaalt en de VS onbewust vervalt in (nog meer) segregatie is ontzettend groot en dat allemaal voor een kleine handreiking naar Trump’s achterban.
Bron omslagfoto: Ted Eytan