Een stoplicht dat nét op rood springt. Een warm parkbankje waar zonet nog iemand zat. Fietsen langs het spoor. Een boek over Hillary Clinton dat wél of niet op je pad komt. Het is een ontnuchterend idee dat een nul in plaats van een één, of een ja in plaats van een nee, middels een butterfly-effect misschien wel meer kan bepalen over je leven dan je eigen bewuste beslissingen. Dat is -met enige melodramatiek- waar Rodham over gaat. De roman van Curtis Sittenfeld schetst een alternatieve geschiedenis waarin Hillary Diane Rodham (uiteindelijk) niet met Bill Clinton trouwt, met alle politieke implicaties van dien.
Hillary zonder Bill
De eerste tweehonderd pagina’s verlopen echter vrijwel zonder fictie en lezen bijna autobiografisch. Hillary bouwt een haast perfecte relatie op met Bill, totdat zijn pathologische ontrouw een breekpunt blijkt. De erotische scènes moeten een beetje je ding zijn, en hier en daar zijn deze hoofdstukken wat langdradig. Hierdoor neemt het boek echter wel de tijd om een genuanceerd beeld te geven van de relatie. Uiteindelijk begrijp je waarom Hillary zo twijfelt en door een net iets andere loop van omstandigheden gewoon als Rodham door het leven zou zijn gegaan.
Vervolgens maakt het boek een tijdsprong naar 1992 en hier betalen de ietwat stroperige eerste hoofdstukken zich uit voor de politiek geïnteresseerden. Het politieke canvas wordt geretoucheerd en soms zelfs met een roller overgeverfd. Een mooi voorbeeld is bladzijde die alle presidenten van 1992 tot 2016 opsomt. In het algemeen lijkt Sittenfeld over de de meeste veranderingen goed na te hebben gedacht, bij andere kun je best vraagtekens stellen. Zo ontbreken Bernie Sanders en de Irakoorlog zonder duidelijke reden. Benghazi verdwijnt en in de plaats komt ‘’Razorgate’’. Andere gebeurtenissen komen op haast deterministische wijze toch weer om de hoek kijken met een verrassende twist. Verreweg de leukste rol is daarbij weggelegd voor -wie anders?- Donald Trump.
Hoeveel invloed kan één persoon hebben?
De wijzigingen zijn niet zo ingrijpend dat je je in een totaal andere wereld waant, maar het boek gaat ook niet uit van de luie ceteris paribusbenadering [red: benadering waarbij de overige omstandigheden gelijk blijven] van bijvoorbeeld Yesterday. Er zijn momenten dat Hillary gevangen lijkt in een draaikolk van tijd en toeval. Op andere momenten herpakt ze haar eigen actieve rol juist. Het boek speelt voortdurend met de rol van het universum op jouw beslissingen en andersom. Als het boek uit is, blijf je nadenken over hoeveel invloed één persoon -zelfs als dat de president is- kan hebben.
Het tweede thema van het boek is de rol van gender in de politiek en in de vorming van de mens en politicus Hillary Rodham. Heel veel mensen zien Hillary Clinton als een slechte, veel te zakelijke politicus (los van de politiek-inhoudelijke schandalen). Het boek poneert echter de stelling die ook in de documentaire Hillary al werd geopperd: misschien zijn we nooit écht klaar voor degene die door het glazen plafond gaat breken. Misschien komt die ‘ideale’ vrouwelijk kandidaat pas nadat iemand anders de weg heeft vrijgemaakt en het ongemak heeft doorbroken.
Het sterke van een alternatieve geschiedenis is dat je de realiteit waar we wél mee opgezadeld zitten anders gaat bekijken. Rodham slaagt in dat opzicht, maar je leert als lezer nog wel het meest over Hillary zelf. Het is knap dat Sittenfeld slaagt in datgene waar Hillary bij haar campagnes zoveel moeite mee had: ze komt sympathiek en herkenbaar over. Hillary zat vroeger vooraan bij jou in de klas, of misschien herken je jezelf als ambitieuze politiek betrokkene (met iets te weinig tolerantie voor volkse idioterie) er wel in.
Conclusie
Ook zonder politieke voorkennis is Rodham een goed geschreven en zeer vermakelijk boek. Enige kennis over bijvoorbeeld Anita Hill, Hillary’s uitspraak over koekjes bakken of globale politieke trends na 1992, helpen echter om echt alle verschillen eruit te pikken en de diepere laag te doorgronden. Voor die context is het kijken van de nieuwe documentaire, Hillary, een aanrader. In combinatie met dit boek van 450 pagina’s wordt het een tijdsintensieve onderneming. Maar op de vooravond van de Amerikaanse verkiezingen, die gewoon weer tussen twee stoffige oude mannen gaat, is dit stukje tot nadenken stemmend escapisme zeker de moeite waard.
Geschreven door Richard Korpel
Omslagfoto: cover van het boek Rodham
Titel: Rodham: een roman
Auteur: Curtis Sittenfeld
Uitgeverij: Atlas Contact
Winkelwaarde: 22,99