Inzending van Wesley van der Heijden
Als iemand zo bleek is geworden op de wangen, dan ga je meestal naar de dokter want dan is er iets aan de hand. Maar hoe doe je dat met een partij die zo bleek op de wangen is geworden na vier jaar regeren? Ga je daarmee naar de dokter, of vraag je aan focusgroepen wat de oplossing is? Je zou ook naar de toespraken van onze oprichter kunnen luisteren. In 1972 op het congres in Den Bosch denkt Van Mierlo hardop met ons als leden over de vraag of we ieder jaar moeten kijken naar ons bestaansrecht. ‘Het heeft te maken met de afkeer die we hadden, en naar mijn gevoel nog behoren te hebben, van de gedachte dat we een van de zelfgenoegzame middelgrote partijen zouden worden, beurtelings hengelend naar een machteloze deelneming aan de macht’. Je zou kunnen zeggen dat van Mierlo voorspellende gaven had, of dat de geschiedenis zich herhaalt. Maar anno 2020 zijn we een partij geworden die krampachtig aan de macht wil blijven.
Na een lange formatie in 2017 hebben we verantwoordelijkheid genomen, maar meer en meer vraag ik me af tegen welke kosten. Veel D66 kiezers stemmen om één specifiek punt op ons, het medisch-ethische standpunt of onze ideeën over democratische vernieuwing. Op beide terreinen hebben we niks voor elkaar gekregen. Minister Ollongren werd zelfs ‘de sluipmoordenaar van de democratie’ genoemd, terwijl Rob Jetten te vuur en te zwaard de afschaffing van het raadgevend referendum verdedigde. Want wij hadden het regeerakkoord tot onze nieuwe visie gebombardeerd. Logisch dat de kiezer wegloopt.
Ondanks dat ik als schrijver uit Brabant kom en dus per definitie als zuur wordt bestempeld wil ik dit essay niet ophangen aan alles wat verkeerd is. Ik wil graag vooruitkijken, waar moeten we op het congres de discussie over aangaan. Want ik wil geen visie opleggen, als ALV gaan we daar samen over.
Ik zou wel graag een partij zien, die weer gaat staan waar we voor staan. Zo weet de kiezer waar hij aan toe is als hij met een D66’er praat. Niet meer dat eeuwige gedraai. Wij zijn voor het vrijwillig levenseinde, ook als daar geen meerderheid voor is. Dan gaan we als de rebellerende partij van weleer daar voor strijden binnen en buiten het parlement. Dat kan prima naast regeringsverantwoordelijkheid bestaan, daarvoor hebben we namelijk de vrije kwesties. Want een ijskast staat leuk in de keuken, maar past niet in een parlement.
Ook op het moment van schrijven buitelen we als partij over onze nieuwe lijsttrekker heen, maar hoor ik de politiek analisten terecht zeggen dat we het verhaal missen. Terwijl we op sociaaleconomisch gebied lastige keuzes te maken hebben. Zo moeten we kiezen door welke generaties we deze crisis laten betalen en gaan we ons uit deze crisis investeren of gaan we bezuinigen? Dit zijn essentiële vragen waar we met elkaar het debat over aan moeten gaan. Het discussiestuk van de Van Mierlostichting biedt een mooie basis. Maar online en in gesprekken met mede-D66’ers leeft het nog niet. Er wordt dan verwezen naar alles uit ons verkiezingsprogramma van 2017 wat we nog niet bereikt hebben. Terwijl we in een kabinet hebben gezeten en dus verantwoordelijkheid hadden. Des te schrijnender is het dus dat we daar veel niet uit bereikt hebben.
Dan nog over onze lijsttrekkersverkiezing, ik vind het een dappere keuze van Rob om opzij te stappen. Maar ik baal er ook van, want ik hoopte dat door twee lijsttrekkerskandidaten eindelijk het koersdebat losbarstte, zoals Daniël Boomsma in mei ook betoogde. Afgezien van de online sessies is het nog steeds stil. Ik hoor om mij heen veel mensen vragen waarom Democraten66 geen verkiezing krijgt. Wat dat betreft troeft het Christen Democratisch Appèl ons af. Zijn wij bang voor de kiezer? Of kijken we te veel naar het debacle van de PvdA? Of kunnen we een lijsttrekkersverkiezing niet voorspellen in een focusgroep? Het zijn allemaal mogelijke redenen, maar het zijn volgens mij angstige redenen. Want om terug te komen op Van Mierlo, de afgelopen vier jaar waren een machteloze deelneming aan de macht.
Ik wil alle D66 leden daarom oproepen, laat je cv achterwege bij het inspreken op een congres. Kijk naar wat je echt vindt, in plaats van de kleurtjes die het LB aan een motie geeft. Bedrijf politiek omdat je graag het land, Europa en de wereld wil verbeteren. Laat die focusgroepen ook achterwege, want een focusgroep is trouwens een conservatieve benadering van politiek. Het gaat ervan uit dat je iemand niet kan overtuigen met je ideeën. Laat de rebel in je los en schop tegen heilige huisjes, maar ben ook zo constructief om mee te denken hoe je het op kan bouwen!
Dit is de zesde inzending van de vijftien essays voor de Schrijfwedstrijd.