Sigrid Kaag werd in 2017 Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking in het derde kabinet Rutte. De D66-minister werkte daarvoor voornamelijk als diplomaat in het buitenland maar koos ervoor terug te komen naar Nederland. Lees hier over haar diplomatieke carrière, haar werk als minster en haar visie op de toekomst.
U heeft op veel plekken gestudeerd, Nederland, Egypte en Engeland, waar kijkt u met het meeste plezier op terug en wat voor een student was u?
Van al mijn studies heb ik zeer genoten, maar als ik moet kiezen, dan is de periode in Egypte toch het meest bijzonder. Ik had een brede interesse in politiek en internationale zaken toen ik jong was. Ook fascineerde de Arabische wereld mij. Na een paar jaar Utrecht vertrok ik op mijn twintigste naar Cairo om daar te studeren. Het was mijn eerste echte kennismaking met de regio. Ik leerde er de taal, maakte nieuwe vrienden, en wist dat ik graag iets zou gaan doen in het internationale. Daar komt bij dat Egyptenaren sympathiek en bijzonder humoristisch zijn.
Na uw studie heeft u ook op heel veel plekken verschillende functies vervuld, bij de VN, UNICEF, Shell, Buitenlandse Zaken. Welk werk vond u het meest waardevol?
De functies waar ik de meeste voldoening uit heb gehaald, zijn de functies waar ik direct verantwoordelijk was voor crisismanagement. Werken bij Buitenlandse Zaken of de VN was nooit een doel op zich, ik wilde graag mensen helpen in conflictsituaties en werken aan vrede en veiligheid op politiek niveau. Dus de programma’s waar ik verantwoordelijk was, voor een concreet doel ter bevordering van de vrede en conflictpreventie, daar ben ik het meest trots op.
“Werken bij Buitenlandse Zaken of de VN was nooit een doel op zich, ik wilde graag mensen helpen in conflictsituaties en werken aan vrede en veiligheid op politiek niveau.”
U was voor de VN speciaal gezant in Libanon, gedurende de vluchtelingencrisis, hoe was het om in een overwegend islamitisch land als vrouw de doelen van de VN te vertegenwoordigen.
Libanon is overwegend christelijk. Wat je breder in de regio ziet, is dat er uiteindelijk eigenlijk alleen naar functie en invloed wordt gekeken. Ze respecteren de “macht”, so to speak, dus je merkt dan niet dat geslacht een rol speelt. Ze respecteren de strepen.
U reist veel voor uw werk, hoe vaak bent u echt op het ministerie en waar werkt u het best?
Voor de coronacrisis was ik, als ik niet op reis was, uiteraard dagelijks op het ministerie of in het land op werkbezoek. De reizen duren meestal niet een volle week, dus ook in reisweken lukt het nog daar te zijn. Op dit moment werk ik veel vanuit huis, en dat gaat best goed. Als minister is je telefoon meestal je kantoor, en dat kan op veel plekken. Maar ook nu ga ik uiteraard nog naar het ministerie, bijvoorbeeld om internationale vergaderingen en gesprekken met maatschappelijke partners via videoconferenties te voeren.
Het VK is recent uit de EU gestapt, hoe merkt u dat op uw ministerie?
De Brexit is uiteraard een enorm belangrijk dossier op het ministerie van BZ. Er moet duidelijkheid komen over handel in goederen en diensten, luchtvaart, energie, sociale zekerheid, vervoer, gezondheid,migratie, noem het maar op.
Voor mijzelf is een nieuw handelsakkoord de primaire focus, maar we zien helaas dat de gesprekken weinig voortgang boeken. We hebben een speciaal team op het departement dat contact houdt met de andere departementen en met Brussel, en zelf houd ik het natuurlijk ook in de gaten.
Er was recent nogal wat te doen om de goedkeuring van het CETA verdrag in de tweede kamer, hoe denkt u daarover?
Ik vond het opvallend dat er veel ruis in het debat was dat eigenlijk weinig met CETA te maken had. Maar meningsverschillen op basis van feiten zijn uiteraard volstrekt legitiem. Ik vond en vindt dat Nederland bij uitstek een land is dat na jarenlang onderhandelen, waar een gebalanceerd akkoord is uitgekomen, een handelsverdrag met Canada zou moeten steunen. Ik heb het heel vaak gezegd, maar herhaal het toch: als je als Europa met Canada geen handelsakkoord kunt sluiten, kun je met niemand een handelsakkoord sluiten.
Het zou ook een verkeerd signaal zijn geweest als we in dit tijdsgewricht, van handelsconflicten en Brexit, nee zouden zeggen tegen dit akkoord.
Waarom is vrijhandel met landen als Canada zo belangrijk voor Nederland?
Wij handelen voor miljarden euro’s met Canada. Het akkoord maakt het makkelijker en goedkoper om met Canada te handelen, omdat 98% van de importtarieven wordt afgeschaft. Zo worden de tarieven voor fietsen teruggebracht van 13 naar 0% en dat van bloemen gaat van 6 naar 0%. Ook worden (administratieve) belemmeringen op het gebied van bijvoorbeeld douaneprocedures, testen en werkvergunningen weggenomen. CETA vergroot ook de markttoegang voor Nederlandse dienstverleners en investeerders tot Canada en Nederlandse bedrijven kunnen deelnemen aan Canadese overheidsaanbestedingen.
En ook als we kijken naar de landbouwsector, zien we dat het uiteindelijk positief uitpakt voor Nederland.
“Multilaterale samenwerking staat wereldwijd onder druk.”
Staat het politieke klimaat in Nederland nog gunstig tegenover internationale vrijhandel volgens u? Of is het een moeilijke periode voor vrijhandel?
Het is een moeilijke periode voor vrijhandel, maar niet alleen maar voor vrijhandel. Multilaterale samenwerking staat wereldwijd onder druk. Een op regels gebaseerde wereldorde staat steeds meer onder druk. Ook in Nederland zien we steeds meer kritiek op handelsverdragen, en op zich vind ik het goed dat er extra aandacht voor is. Dat maakt landen scherper in de onderhandelingen. Maar het moet altijd gebaseerd zijn op feiten en op de verdragsteksten zelf.
Ziet u op dit moment internationaal meer een neiging naar isolatie en protectionisme of juist meer een hang naar verdere globalisering?
Dit zijn etiketten die staan voor veel complexere dscussies. Het gaat er vooral om dat we de waardeketens beter met elkaar inrichten, en daar ben ik ook mee bezig op Europees niveau. Corona heeft dat natuurilijk onderstreept, maar het was al langer van groot belang.
“Het is van groot belang dat we als Europeanen niet worden weggespeeld op het wereldtoneel. Dus moeten we samenwerken, en met één stem spreken.”
Nederland heeft natuurlijk last van het handelsconflict tussen de VS en China, welke rol kunnen wij daar als land of als Europa in spelen denkt u?
Het is van groot belang dat we als Europeanen niet worden weggespeeld op het wereldtoneel. Dus moeten we samenwerken, en met één stem spreken.
Toen de Europese integratie in de jaren 50 begon, maakte Europa 20% uit van een wereldbevolking van 2,5 miljard mensen. Nu maken we ongeveer 10% uit van 7 miljard wereldbewoners. In 2050 is dat 7 procent van bijna tien miljard mensen. Als we niet samenwerken, wordt onze invloed kleiner en kleiner.
U bent nog voor ongeveer een jaar minister, wat zou u in die periode echt nog willen bereiken?
Ik heb nog een aantal grote dossiers lopen, en ik wil uiteraard het nieuwe beleid dat ik heb opgesteld aan het begin van deze kabinetsperiode zo goed mogelijk invullen. Zo heb ik onderwijs weer teruggebracht in het hart van het Nederlandse OS-beleid. En ik heb veel aandacht besteed aan psychosociale zorg voor de meest kwetsbare mensen. Daar hebben we nieuw beleid op gemaakt.
Vanzelfsprekend heeft de coronacrisis ook voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking grote gevolgen. Ik heb toen de crisis uitbrak honderd miljoen euro vrijgemaakt binnen mijn eigen budget om corona in kwetsbare landen te bestrijden. We zien dat de noden voor de armste mensen in de wereld nog altijd enorm zijn, dus ik ben bezig met collega’s over de hele wereld om te onderzoeken wat er nodig is.
“Ik heb toen de crisis uitbrak honderd miljoen euro vrijgemaakt binnen mijn eigen budget om corona in kwetsbare landen te bestrijden.”
Waarom de politieke keuze voor D66 en geen andere partijen?
Dat was eigenlijk nooit een vraag voor mij, dit is de partij waar ik mij inhoudelijk en ook qua mensen het meest bij thuis voel. Ik heb altijd bewondering gehad voor de politieke vernieuwingsdrang van Hans van Mierlo, de zorg om de aarde en het klimaat van Jan Terlouw, de strijd van Els Borst voor keuzevrijheid en de passie van Alexander Pechtold voor het onderwijs en zijn stellingname tegen het populisme. En het mooie is natuurlijk dat dit alles nu nodig is om sterker uit de crisis te komen en nu te bepalen hoe we onze toekomst vormgeven.
Ik vind het ook mooi dat D66 zichzelf steeds opnieuw wil uitvinden, omdat we nooit tevreden sociaal-liberalen willen zijn, en steeds op zoek gaan naar verbetering en nieuwe ideeën.
Hoe ziet u de toekomst van D66 voor u?
Ik zou zeggen: the best is yet to come!
Er gaan veel geruchten over uw ambities bij D66 in de nationale politiek, terwijl uw C.V. toch vooral gevuld is met functies in de internationale politiek. Zou u het willen en/of kunnen, in de Tweede Kamer zitten?
Ik ben in 2017 bewust “teruggekomen” naar Nederland om actief te worden in de nationale politiek, omdat ik met D66 de idealen van een open, nieuwsgierig, inclusief, internationaal georiënteerd Nederland wilde proberen te realiseren. En omdat ik vond dat wij als partij nodig zijn. Ik ben heel blij met die keuze die ik toen heb gemaakt. En als het over de toekomst gaat, dan weten jullie misschien dat ik nu overweeg hoe ik mijn toekomst in de partij graag zou willen invullen.
Wilt u nog iets mee geven aan de jonge aspirant-politici binnen de JD?
Volg je passie en interesse! Er zijn talloze manieren om succesvol te zijn en voldoening uit je werk te halen, dus kies echt voor het pad waar je hart ligt. En laat angst nooit je raadgever zijn, hoe moeilijk dat soms ook is.
Beeldmateriaal: Ministerie van Buitenlandse Zaken.
Geschreven door: David den Hartog