Begin deze maand, op maandag 2 maart, mochten Israëlische burgers weer naar de stembus. Voor de derde keer in twaalf maanden om precies te zijn. Sinds een stemming in het parlement zondag is het eindelijk een keer aan Benny Gantz, een tegenstander van Bibi, om te proberen een regering te vormen. Wordt de 70-jarige Netanyahu na elf jaar eindelijk van de troon gestoten?
Waarom zijn er in zo’n korte tijd zo vaak verkiezingen geweest? Regels voor het vormen van een regering zijn volgens de wet streng in Israël. Aanzienlijk strenger dan in Nederland, in Israël gelden strenge tijdslimieten voor iedere formatieronde. Lukt het na die tijdslimiet niet, dan worden door de president (die wel blijft zitten) nieuwe verkiezingen uitgeschreven. De vorige twee verkiezingen waren door Nethanyahu en zijn rechtse coalitie gewonnen, maar een regering vormen lukte beide keren niet. Ook de verkiezingen van 2 maart leken er voor te spreken dat Nethanyahu het een derde keer mocht proberen, tot de stemming in de Knesset afgelopen zondag.
Wie heeft de verkiezingen van 2 maart gewonnen? Dat lijkt toch de Likud partij van Nethanyahu te zijn, met 36 zetels in het parlement zijn zij de grootste geworden. Dat is niet genoeg voor een meerderheid in het parlement, daarvoor zijn 61 zetels nodig. En een coalitie vormen lijkt moeilijk te worden. Nethanyahu heeft veel politieke vijanden en met zijn gebruikelijke coalitiegenoten op de rechts-conservatieve flank komen ze net te kort voor een meerderheid. Centrum en linkse partijen willen deze coalitie niet aan een meerderheid helpen. Na een stemming afgelopen zondag kreeg Benny Gantz, de leider van de tweede grootste partij, de eerste kans om een regering te gaan vormen.
Wie is Benny Gantz? Lange tijd diende Gantz als generaal in het Israëlisch leger en later zelfs als legerleider, in 2018 maakte hij de overstap naar de politiek. Bij de verkiezingen van april 2019 vormde zijn partij samen met twee anderen de “blauw en wit” partij, in de hoop Nethanyahu te verslaan. Dat lukte toen niet, maar de partij werd wel gelijk een grote speler. De partij is op veel punten aanzienlijk liberaler dan de Likud. Daarnaast willen ze ook termijnlimieten om corruptie tegen te gaan. Aan een vredesdeal met Palestina stelt de partij echter nog wel hoge eisen, de Jordaan-vallei moet in Israëlische handen blijven en Jerusalem moet volgens de partij de hoofdstad van het land blijven.
Waarom mag hij nu een poging doen een coalitie te vormen? Dat mandaat kreeg Gantz met een nipte meerderheid van de Knesset op zondag, met 61 stemmen voor heeft hij nu een maand de tijd om een regering te vormen binnen het uiterst gefragmenteerde parlement. Dat lijkt uiterst moeilijk te gaan worden. Daarom riep president Reuven Rivlin zowel Gantz als Nethanyahu op tot samenwerking. Deze week hebben beiden toegezegd de mogelijkheid daartoe te onderzoeken. Het grootste struikelblok voor die samenwerking zou zomaar eens Nethanyahu zelf kunnen zijn.
De klap komt voor Nethanyahu ongetwijfeld op een moeilijk moment. Niet alleen moet hij ondertussen de corona-situatie in het land managen, ook loopt er een corruptiezaak tegen de premier. Zolang hij de functie van regeringsleider heeft kan hij in die zaak niet veroordeeld worden, waardoor een coalitie met de Likud en de “blauw en wit” partij met Gantz als premier een onwaarschijnlijke optie lijkt. De komende maand zal dus een spannende maand voor beiden heren zijn, want of Gantz een meerderheid bij elkaar krijgt is ook nog allerminst zeker.
Foto: Benny Gantz en president Reuven Rivlin in 2019.
Door: David den Hartog