Alleen door fundamentele veranderingen op technologisch, economisch en sociaal gebied kunnen we de gestelde doelen voor biodiversiteit en bescherming van ecosystemen halen in 2030. Dat staat niet in het partij programma van de Partij voor de Dieren, maar in de samenvatting voor beleidsmakers van het rapport van het Intergouvernementeel Platform voor Biodiversiteit en Ecosysteemdiensten, het IPBES. Deze internationale organisatie is opgericht in 2012 door 94 landen, waaronder Nederland, om het beleid voor biologische diversiteit en ecosystemen wereldwijd te versterken. De komende tien jaar zijn daarmee zeer bepalend voor de biodiversiteit op deze planeet.
Wereldwijd worden op dit moment een miljoen soorten planten en dieren met uitsterven bedreigd. Het probleem is groot en speelt langer dan afgelopen decennium. Al in 1992 werden op een VN-conferentie in Rio de Janeiro plannen gemaakt voor een beter behoud van de biodiversiteit in de wereld. Pas in 2011 kwamen hier concrete afspraken uit voort, de zogenaamde Aichi-targets, vernoemd naar de Japanse plaats waar hiervoor getekend werd. De Aichi-targets zijn een breed scala van twintig doelen ter bescherming en bevordering van de biodiversiteit. Omdat dit jaar de Aichi-targets aflopen, wordt door het IPBES gecontroleerd hoe we het tot nu toe doen. Slechts vier van de twintig doelen zijn volledig gehaald, in zeven gevallen was de vooruitgang matig. Bij zes gevallen was het nog onvoldoende. In de overige gevallen was er te weinig data bekend om er wat over te kunnen zeggen.
Nederland
In Nederland zelf is in vier van de twintig targets de vooruitgang onvoldoende, daarbij moet gezegd worden dat voor negen targets geen informatie is om te controleren. Op de overige zeven doelen is slechts matige vooruitgang geboekt. Geen enkel doel van de Aichi-targets is door Nederland behaald. Aichi-target nummer 11 is een zeer concreet doel dat wereldwijd wel behaald is, maar in Nederland niet. Het beschrijft dat tien procent van het water en zeventien procent van het land, met de daarin aanwezige ecosystemen, worden beschermd. Het oppervlak van de Nederlandse Natura-2000 gebieden, die hiervoor worden aangewezen, komt niet verder dan dertien procent van het land en dat is inclusief het IJsselmeer en het Markermeer. Het betekent voor de lokale biodiversiteit die we hier kennen helaas niet zoveel dat dit doel wereldwijd wel behaald wordt.
Target nummer 8 is een actueel doel. Het beschrijft dat vervuiling door nutriënten – zoals stikstofverbindingen – moeten worden verminderd zodat de ecosystemen waarin die nutriënten gedumpt worden niet verstoord worden. En de bijbehorende biodiversiteit ook niet. Wereldwijd is het niet behaald. Vanuit Nederland is hier geen officiële data over gedeeld, maar het is duidelijk dat we die niet gehaald hebben. De Natura-2000 gebieden worden aangetast door de gevolgen van de overvloedige stikstofuitstoot.
Druk
In Nederland is ongeveer één derde van de biodiversiteit sinds 1900 overgebleven. Verlies van land aan met name landbouw en verstedelijking zijn hiervan de grootste oorzaken. Gezien onze bevolking en files blijven groeien neemt de druk om te handelen toe als we nog iets van de Nederlandse natuur willen behouden. Die druk is wereldwijd, Nederland heeft niet alleen gefaald de Aichi-targets te behalen. Daarom zijn volgens het IPBES grotere maatregelen nodig.
Milieuonderzoeker Ingrid Visseren-Hamakers van de Radboud Universiteit, co-auteur van het hoofdstuk voor beleidsmakers in het IPBES rapport, gaf mei vorig jaar in het NRC aan: “Natuurlijk moeten we ook werken aan het behoud van bedreigde soorten, maar daarnaast benadrukken we in het rapport de noodzaak van transformative change: een fundamentele verandering in de sociale, economische en technologische structuren van onze maatschappij.” Hier gaf ze een kleine invulling aan: “Als we de achteruitgang willen stoppen, dan is het aanwijzen van nieuwe natuurreservaten niet voldoende. […] Denk aan andere subsidies, en aan nauwere samenwerking met de lokale bevolking.”
Kunming
Komende oktober vindt in de Chinese stad Kunming een bijeenkomst van de VN plaats met betrekking tot de biodiversiteit, de zogenaamde COP15 of the Convention on Biological Diversity (CBD). Als basistekst voor de conferentie wordt de samenvatting van het rapport van de IPBES gebruikt. Er zal nog flink wat gediscussieerd moeten worden voordat de volgens het IPBES benodigde veranderingen kunnen gaan doorvoeren.
Geschreven door: Bas Buise, wetenschapsredacteur