Afgelopen vrijdag hielpen ruim 30 JD’ers in negen verschillende steden een dag mee op basisscholen. Dit deden ze om leraren ‘een steuntje in de rug’ te geven op de internationale dag van het onderwijs. JD’ers voerden verscheidene taken uit, van alles van nakijkwerk en pauzewacht tot het klaarzetten en opruimen van lessen. Natuurlijk was er ook genoeg tijd om te praten met leraren: waar lopen zij tegenaan? En wat is nou het effect van het lerarentekort? De DEMO maakte een ‘rondje langs de velden’.
Lisanne van Damme (Rotterdam): “Voor echt lesgeven is nauwelijks tijd over.”
In Rotterdam gingen we langs bij basisschool het Landje. Een kunstzinnige wereldschool in hartje Rotterdam. Wij mochten de conciërge helpen en meelopen bij verschillende kleuterklassen. Wat ons voornamelijk opviel bij de kleuterklassen is de uitdaging van de docent om iedere leerling voldoende aandacht te geven; zowel aan de kinderen die braaf en stil hun vinger opsteken en aan degene die actief de aandacht naar zich toetrekken. Doordat de docent met grote klassen te maken heeft, die daarnaast ook erg divers zijn, is dit elke dag weer een uitdaging. In de kleuterklas was ieder kind niet met dezelfde activiteit bezig. Kinderen waren aan het knutselen, maar er zaten ook kinderen in de klas die hun weektaak moesten afmaken. Voor de laatste groep is extra aandacht nodig, die de docent niet altijd kan bieden.
Het viel ook op dat de docent met veel verschillende dingen op één moment bezig was. Dan moest ze foto’s maken van een voorleesjuffrouw die eenmalig langskwam en dan was ze weer bezig een overzicht te maken wat de ‘oudere’ kinderen konden doen. Voor de kinderen die wat meer uitdaging zochten had ze veel lesmateriaal liggen, maar de tijd om dit ook zelf goed uit te zoeken en aan de kinderen uit te leggen is er niet. Op deze manier werd duidelijk dat het ontzettend lastig is voor de docent om alles perfect te doen. Naast alle administratieve taken, overzicht bewaren waar ieder kind is qua intelligentie en de activiteiten die de school zelf organiseert waar kinderen aan mee kunnen doen, is er nauwelijks tijd voor het vak waar de docent voor heeft gekozen: doceren. Deze basisschool doet ook mee met de lerarenstaking, de grote klassen maken het voor de docent ontzettend druk. Vanuit de politiek moet echt een besef komen dat er structureel meer geld naar het onderwijs moet.
Jelt Pekaar (Amsterdam): “Door woningtekort moeten docenten in Amsterdam om 05:00 op.”
Ten eerste, ga dit ook doen als je een keer vrij kunt krijgen! De wetenschap dat de docent niet ook nog eens in het weekend aan de bak moet doordat jij de toetsen al hebt nagekeken, is ontzettend fijn!
We kunnen wel stellen dat in Amsterdam het probleem het grootst is. De directeur van de school die ik bezocht noemt als hoofdoorzaak van de crisis het woningtekort. Er werkt een docent op deze school die elke ochtend rond 05:00 uur op staat om de files te ontlopen om zo op tijd aanwezig te zijn. Die is gek, zou je bijna zeggen. Maar van dit soort doorzetters moeten we het in Amsterdam hebben.
De directeur gebruikte ook vaak het woord ‘vrijspelen’; veel van zijn docenten doen namelijk ook ICT-taken en dergelijke. Zou er geld beschikbaar zijn om hier apart mensen voor in te huren, dan speel je docenten vrij die voor de klas kunnen staan. Het grootste effect dat het lerarentekort heeft, is dat de onderwijskwaliteit achteruit gaat, omdat kinderen minder uren les krijgen. Daar hebben we uiteindelijk allemaal last van, omdat dat de ontwikkeling van onze toekomst in de weg zit. Kortom, zorg dat er woningen beschikbaar zijn in Amsterdam, maak geld vrij voor het inhuren van externe krachten zodat docenten worden vrijgespeeld en last but not least, er moeten natuurlijk meer nieuwe leerkrachten komen, want hoe meer arbeidskracht er is, hoe lager de werkdruk zal worden en hoe groter de kans dat docenten niet besluiten om opzoek te gaan naar een baan waarbij ze niet uren per werk over hoeven te werken.
Renee Rooijakkers (Wageningen): “Had je voorheen 1 ‘rugzakje’, nu heb je er standaard 4.”
In Wageningen zijn we met het bestuur een middagje langs geweest bij de Johan Friso basisschool, een christelijke basisschool met twee locaties die werkt met een continurooster van 08.30 tot 14.00. In de lerarenkamer tijdens de lunchpauze hebben we koffie gedronken met o.a. de directeur en een leraar uit groep 8. Hij merkte op dat de onrust bij kinderen de afgelopen jaren is toegenomen. Veel kinderen hebben na school allerlei activiteiten als sport, typles, muziekles, scouting etc. Deze onrust is ook merkbaar op school; continu moeten bepaalde taken worden afgerond en doelstellingen worden behaald. Na het invoeren van het passend onderwijs in 2014 is ook het aantal kinderen met ‘rugzakjes’ toe genomen in het regulier onderwijs. Zo had je voorheen een enkel rugzakje in de klas, nu heb je er standaard vier. Een andere docent vertelde dat hij graag extra aandacht wil geven aan een jongen met dyslexie, maar hier niet aan toekomt doordat hij voornamelijk bezig is met het in toom houden van de rest. De resultaten van de desbetreffende leerling nemen af, wat voor onvrede zorgt bij de ouders en frustratie bij de docent. De oplossing zou zijn om meer docenten of onderwijsassistente op een groep te zetten. Meer leraren per kinderen en daardoor verminderde werkdruk voor de docent.
Volgens de groep 8 leraar, een jonge docent aan het begin van zijn carrière, ligt de kern van het probleem deels bij de PABO. De PABO zou weer terug moet naar gesplitste opleidingen. Een aparte onderbouw en bovenbouw opleiding, omdat sommige studenten nu worden afgeschrikt doordat ze stage moeten lopen bij, bijvoorbeeld, de peuters, terwijl ze liever voor groep 8 zouden staan.
Marije Heerma (Enschede): “Ouders hebben weinig begrip voor leraren.”
Vroeg uit bed en om 07:50 in de lerarenkamer, het begin van de dag van het onderwijs. Eenmaal op mijn oude basisschool kreeg ik een warm ontvangst van veel leraren die ik herkende. Een van de leerkrachten wees mij op de vergelijking van de school met een restaurant die zij die week in de krant gelezen had. ‘’Wanneer er drie chefkoks werken, is het een duur restaurant. Wanneer er bezuinigd moet worden en twee chefkoks eruit moeten en daar een kok in opleiding en afwashulp voor terug komt, gaat de kwaliteit gepaard met de prijs. Zo werkt het ook het onderwijs. Wanneer we de problemen in het basisonderwijs aan willen pakken is er gewoonweg meer geld nodig’’.
Ook deze school sluit 30 en 31 januari haar deuren. Niet omdat dat direct ten goede komt aan de kwaliteit van het onderwijs, maar omdat ze gewoonweg niet weten hoe ze het probleem op een andere manier kunnen aankaarten. Niet alle ouders hebben daar begrip voor en dat snappen de leerkrachten wel. ‘’Ouders hebben de kinderen twee extra dagen thuis en moeten oppas regelen of vrij vragen van hun werk. Tegelijkertijd hebben veel kinderen baat bij regelmaat en wordt dit door zo’n staking verstoord. Nu zijn ze ook donderdag en vrijdag vrij. Een weekend van maar liefst vier dagen, dat maakt de maandagochtend op school niet makkelijker’’. Het initiatief van de Jonge Democraten werd dan ook meer dan warm ontvangen. ‘’De actie heeft ons aan het denken gezet, graag zouden wij ook op een andere manier aandacht vragen in de wijk, waardoor de ouders er meer bij betrokken raken en mee kunnen denken met het probleem’’.
Onder redactie van: Wimer Heemskerk (Bestuurslid Pers & Politiek)