Een van de schandaligste gevallen van politiek falen van onze tijd blijft jammer genoeg al een tijdje relatief onderbelicht. De uitgestelde Wet vereenvoudiging beslagvrije voet, waar in potentie ongeveer 200.000 Nederlanders door getroffen worden, is een schoolvoorbeeld van overheidsfalen waar juist de zwaksten in onze samenleving door worden getroffen. Het is tijd om het daar over te gaan hebben.
Beslagvrije voet?
Om het begrip te plaatsen is er eerst wat context nodig. Ongeveer een miljoen Nederlandse huishoudens hebben te maken met schuldproblematiek. Deze schulden moeten een keer geïnd worden, en dat is vaak de taak van incassobureau’s en gerechtsdeurwaarders. Het innen gebeurt veelal door een eenmalige betaling, een betalingsregeling of een beslag op inkomen, toeslag of roerende goederen. Voor dit artikel is vooral het beslag op inkomen relevant.
Een beslag op inkomen is een zeer ingrijpend middel dat zo terughoudend mogelijk moet worden gebruikt. De rechten van de schuldenaar worden bovendien gegarandeerd door wet- en regelgeving. Althans, dat is de bedoeling. Zoals bij zo veel gevallen van ‘zo werkt het’, geldt ook hier in het echte leven dat het eigenlijk is: ‘zo zou het moeten werken.’
Beslagvrije voet
De beslagvrije voet is het gedeelte van het inkomen waar géén beslag op mag worden gelegd. Voorbeeld: iemand heeft €1000 netto inkomen. Er wordt beslag gelegd op het inkomen van deze persoon en op basis van de persoonlijke gegevens wordt een bedrag berekend dat die persoon sowieso nodig heeft om rond te komen. Er moet immers huur, zorg en voedsel kunnen worden aangeschaft. Op z’n minst. Het bedrag dat wordt berekend, voor het gemak in dit voorbeeld €900, is de beslagvrije voet. De overige €100 mag worden ingehouden.
De berekening
Het zal niemand verbazen dat er gegevens nodig zijn voor het berekenen van de beslagvrije voet. Allemaal gegevens die men moet opvragen bij overheidsinstanties, de zorgverzekeraar en de verhuurder. Dat zijn nagenoeg altijd gegevens die bij de ICT van de overheid, ook wel bekend als een Griekse tragedie, gewoon bekend zijn.
Toch moeten mensen zélf deze gegevens aanleveren om de berekening te maken. Dat gebeurt in heel veel gevallen om wat voor reden dan ook niet. Mensen hebben er geen tijd voor, mensen weten niet dat iets bestaat als een beslagvrije voet, ga zo maar door. Er zijn ook nóg tragischere gevallen zoals senioren die er gewoonweg niet in slagen de benodigde gegevens te verzamelen en (digitaal) op te sturen. Om nog maar te zwijgen over de grote groep on- en laaggeletterden met schulden.
Gevolg: de beslagvrije voet wordt in veel gevallen niet goed berekend. In normaal Nederlands: mensen ontvangen minder dan waar ze wettelijk gezien recht op hebben. Júist de mensen die het al moeilijk hebbben. Op deze manier stapelen de schulden zich vaak op en belanden deze arme drommels in een vicieuze cirkel.
Of het lief en leed van je medeburgers je nu wat kan schelen, of dat je een VVD’er bent, het maakt in dit geval niet uit. Dit is zowel financieel als sociaal gezien een bijzonder onwenselijke situatie. Want wie betaalt er als er uiteindelijk gesaneerd moet worden? Juist ja, de belastingbetaler. Ook bekend als: iedereen in Nederland.
Jetta to the rescue
De sympathieke Jetta Klijnsma loodste er in haar termijn als Staatssecretaris in Rutte-II de Wet vereenvoudiging beslagvrije voet doorheen. De gegevens moeten hierdoor niet meer worden aangeleverd door de schuldenaar, maar de gerechtsdeurwaarder vraagt ze zelf op. Klopt de beslagvrije voet niet? Dan ligt de bewijslast niet meer bij de schuldenaar, zoals eerst, maar bij de gerechtsdeurwaarder. Een fantastische oplossing!
Waarom dan dit artikel?
De wet zou op 1 januari 2019 ingaan. De wet is door ‘ICT-problemen bij de overheid’ echter uitgesteld tot januari 2021, zoals het er nu uitziet. Dikke kans dus dat het weer wordt uitgesteld, want dat de overheid niets bakt van ICT is een van de zekerheden van dit aardse leven. Het wordt nu zelfs gerechtsdeurwaarders te gortig. Die hebben nu een petitie gestart om in ieder geval te zorgen dat deze wet niet nóg verder wordt uitgesteld. Nog mooier zou zijn als de wet eerder dan 1 januari 2021 van kracht wordt.
Het zou mooi zijn als we er ons ook bij D66 en de Jonge Democraten sterk voor zouden maken dat deze wet zo snel mogelijk van kracht wordt. Dit is geen doen, schandalig, zielig voor de getroffenen en daarnaast ook weggegooid geld voor belastingbetalers. Het gaat dus om een zowel nobele als lucratieve zaak voor iedereen. Het is tijd om ons hiervoor te gaan inzetten. Misschien kunnen we dan bij de volgende verkiezingen groeien, in plaats van dat we slechts de schade proberen te beperken.
Geschreven door: Victor Weerensteijn