Bij de 444ste verjaardag van de Universiteit Leiden gaf rector magnificus Carel Stolker aan dat landen prima kunnen samenwerken op wetenschappelijk gebied, terwijl ze op politiek vlak totaal gescheiden leven. “The science of two nations may be at peace, while their politics are at war”, schreef Sir Joseph Banks in 1796, president van de Royal Society en bioloog, aan zijn Franse collega, terwijl op dat moment een oorlog tussen beide landen woedde. Er is dus nog hoop voor wat betreft de samenwerking van universiteiten, hogescholen en vele andere organisaties aan beide kanten van de Noordzee. De verschillende EU-subsidies zijn echter een heel ander verhaal.
De beurzen
Binnen de EU zijn er twee programma´s die financiële ondersteuning voor de wetenschap bieden: Erasmus+ en Horizon 2020. Erasmus+ is daarvan waarschijnlijk de bekendste onder JD’ers. Het programma is opgericht om wetenschappelijke talenten uit EU-landen zich te laten ontplooien. Dit gaat via een flinke lijst aan projecten binnen en ook buiten de EU. De zogenaamde ‘Erasmus-studenten’ die door heel Europa als uitwisselingsstudenten in de collegebanken zitten, zijn daar een voorbeeld van. Deze groep valt onder één van de drie kernacties die onder de beurs vallen, genaamd Individuele mobiliteit, waarbij vooral jongeren financieel ondersteund worden om opleidingen door heel Europa te kunnen doen. De andere twee kernacties, ‘Samenwerking met het oog op innovatie en uitwisseling van goede praktijken’ en ‘Ondersteuning van beleidshervormingen’, zijn meer gericht op internationale samenwerking in het onderzoek en stimuleren van nieuwe ideeën over politiek en beleid. Naast de kernacties zijn er de Jean Monnet-activiteiten die zich specifiek richten op studies naar Europese integratie en een Europees sportprogramma.
Het Horizon 2020-programma heeft drie hoofddoelstellingen voor 2020: Excellent Science en Industrial Leadership om als EU aan de top van de wetenschap en industrie te blijven, en Societal Challenges om vraagstukken van Europese burgers aan te pakken; bijvoorbeeld over gezondheidszorg, klimaatverandering en voedselzekerheid. Subsidie binnen dit programma is in principe aan te vragen door elke individuele wetenschapper of organisatie in de EU.
Toekomst
Voor nieuwe Britse studenten die een Erasmus+-beurs willen, staat in de voorwaarden vermeld dat ze er rekening mee moeten houden dat ze aan alle criteria moeten voldoen zolang het programma loopt, tot 2020. Daarnaast is afgelopen 19 maart door het Europees Parlement een verordening aangenomen die ervoor zorgt dat alleen projecten en studenten die subsidie ontvangen via de kernactie Individuele mobiliteit, hiervoor in aanmerking blijven komen in het geval van een no-deal. De andere programma’s stoppen dus rond 2020 voor de Britten. Het is verder zo goed als zeker dat het in de toekomst een stuk lastiger wordt om in het VK te studeren of om als Brit in Europa te studeren.
Voor het omvangrijke onderzoeks- en innovatieprogramma Horizon 2020 geldt mogelijk een iets ander scenario. De Britse overheid geeft op hun website aan dat Britten vooral door moeten gaan met het aanvragen van subsidie. De Britten willen dat projecten geld blijven ontvangen zolang ze lopen, dus ook voorbij de Brexitdatum en 2020. Wat er exact gaat gebeuren met Horizon 2020 en Erasmus+ zullen we moeten afwachten. Van de zekerheid die goede wetenschap met zich meebrengt, is geen spoortje te vinden in de Brexitonderhandelingen.
Geschreven door: Bas Buise