Muisstil vertrok de klas uit het lokaal; er was hooguit wat gefluister. De beelden van zonet hadden erin gehakt. Mijn stagebegeleider had zijn les aan vwo-3 over de Tweede Wereldoorlog afgesloten met de beelden die de geallieerden hadden gemaakt van de bevrijding van de vernietigingskampen in Polen. Tot de dag van vandaag blijft deze les van acht jaar geleden voor mij een voorbeeld hoe je de monsterlijke werkelijkheid van deze oorlog kan overbrengen.
Dat is iets wat ook hard nodig is. Met 4 mei voor de deur is de jaarlijkse discussie over welke doden we herdenken weer opgelaaid. Deze traditionele discussie is al ouder dan die andere, die we in november en december voeren. Op woensdagochtend verkondigde Esther Voet, hoofdredacteur van het NIW, bij WNL dat de Tweede Wereldoorlog het ijkpunt moet blijven van Dodenherdenking. Een nobel streven, want de herinnering aan deze oorlog lijkt ons te ontglippen.
De Tweede Wereldoorlog verdwijnt langzamerhand uit ons collectief geheugen. Dit is ook een heel menselijk proces. De generatie die de oorlog heeft meegemaakt sterft beetje bij beetje uit. De veteranen zijn oude fragiele heren en hier is nog een handje vol van over. Ondertussen groeien nieuwe generaties op die geen levende voorouders meer hebben die tijdens de oorlog hebben geleefd en hiermee verdwijnt een stuk persoonlijke binding met de oorlog.
Met het verdwijnen van de Tweede Wereldoorlog uit ons collectief geheugen is het ook niet verwonderlijk dat uit onderzoek naar voren komt dat er volgens jongeren meer aandacht moet zijn voor buitenlandse oorlogen bij de herdenking. In datzelfde onderzoek geeft 5% ook aan niks met Dodenherdenking te hebben omdat het zo lang geleden is. Dit percentage zal in de loop der jaren alleen maar toenemen, als er niks gebeurt.
Is het erg dat de Tweede Wereldoorlog verdwijnt uit ons collectief geheugen? Eigenlijk wel, de grote machinale genocide die bekendstaat als de Holocaust is uniek in de wereldgeschiedenis. Het totale dodenaantal van de oorlog ligt wereldwijd rond 65 miljoen. Voor vele van ons geldt dat familieleden hebben geleden onder de oorlog en deze verhalen moeten doorgegeven worden, ook als zij niet meer onder ons zijn. Niet alleen thuis moeten deze verhalen verteld worden, maar ook in het onderwijs.
Er is in Nederland veel aan te merken in het onderwijs rondom de Tweede Wereldoorlog en de Holocaust, maar er is nog veel te winnen. Je bent afhankelijk van de leraar over hoe de oorlog in de klas behandeld wordt. Mijn oude stagedocent wist daar op een goede manier mee om te gaan, maar het kan ook zoveel anders zijn. Er moet in het onderwijs ook echt een verbeterslag gemaakt worden, want we mogen niet laconiek omgaan met de Tweede Wereldoorlog. In september wordt 75 jaar Market Garden herdacht en wellicht is dat een goed moment om dit op te pakken. De brug bij Arnhem werd niet veroverd door de Britten, maar hopelijk kunnen wij de brug naar het verleden levend houden.
Elke maand wordt er een redactiecolumn door een van onze redactieleden geschreven. Ditmaal de beurt aan Mathijs van der Loo, adjunct-hoofdredacteur van de DEMO en historicus.