De Europese veiligheid is de laatste jaren een zeer belangrijk thema, maar ook tweehonderd jaar geleden was het al een hot item. Met enige regelmaat schuift historica en hoogleraar Beatrice de Graaf aan bij De Wereld Draait Door aan voor de nodige duiding over terreur. Afgelopen najaar publiceerde ze een dik boek over haar onderzoek over het anti-terreurbeleid dat in Europa werd gevoerd in de jaren 1814-1818. Een bespreking van het boek Tegen de terreur, hoe Europa veilig werd na Napoleon.
Na Napoleon
Tijdens de Napoleontische oorlogen die in de periode 1804-1815 in Europa woedden trachtte de Franse keizer het continent in de Franse invloedssfeer te brengen, maar uiteindelijk waren het de Britten, Oostenrijkers, Russen en Pruisen die tegen hem in het verweer kwamen die Europa in zekere zin tot een geheel wisten te smeden. Zo’n beetje iedereen heeft op de middelbare school geleerd dat Napoleon na Waterloo naar het Britse eiland Sint-Helena werd verbannen Vervolgens werd Lodewijk XVIII als koning in Frankrijk geïnstalleerd, een broer van die ene Lodewijk die tijdens de Franse Revolutie zijn hoofd verloor. Met deze feitenkennis houdt het dan ook snel op in de meeste geschiedenisboekjes. Wat er met Frankrijk gebeurde na deze oorlogen is zelfs in de Franse geschiedschrijving weggewerkt in een voetnoot. In de periode 1814-1818 bezette de Quadruple Alliantie (Groot-Brittannië, Pruisen, Rusland en Oostenrijk) Frankrijk en startten ze met een multilateraal overleg om het land te zuiveren van het republikanisme lees: liberale ideeën. Na twintig jaar revolutionair bewind hadden deze ideeën al goed wortel geschoten in de Franse samenleving en dat was een doorn in het oog voor de wat conservatievere ingestelde regeringsleiders. Zij zagen dit als een gevaar voor de veiligheid van Europa, wanten tweede Napoleon wilden ze niet hebben. Om dit op te lossen kwamen de regeringsleiders van de grote mogendheden in de Geallieerde Raad op wekelijke basis bijeen en bespraken zij de Europese veiligheidscultuur. Onder hun leiding werd er een geheime dienst opgericht, want deze was hard nodig. In het zuiden van Frankrijk woedde een kleine burgeroorlog en er waren regelmatig over moordaanslagen op belangrijke politici. Net zoals na WOI moest ook Frankrijk betalen voor de oorlogsschade en het door de oorlog uitgeputte land kon dit nauwelijks betalen en moest de raad afspraken met de Fransen maken over hoe dit opgelost moest worden. Ook de Nederlandse rol in dit proces wordt in het boek besproken. Zo weken na de oorlog weken veel republikeinen uit naar Brussel (dat toen nog onderdeel van Nederland uitmaakte) en moest koning Willem I van de Geallieerde Raad hier met de nodige wetgevingen tegen optreden. Deze Raad, die werd voorgezeten door de Hertog van Wellington, was eigenlijk het eerste grote Europese samenwerkingsproject.
Eindoordeel
Tegen de Terreur is geen populair historisch boek dat je zo hebt uitgelezen, het is zeer wetenschappelijk geschreven waardoor je echt tijd moet nemen als lezer om alles goed op te nemen. Beatrice de Graaf biedt in dit boek een zeer interessant inzicht in de naoorlogse verhoudingen van 1815 over een stukje geschiedenis dat volgens De Graaf totaal onderbelicht is geweest. Dit laatste feit stipt ze ook de nodige keren in haar boek aan. Af en toe passeren ook enkele interessante anekdotes de revue. Zo had een Franse minister het plan om Nederland te verdelen tussen Pruisen en Frankrijk en de Oranjes als koningen naar Griekenland te sturen. Het boek is voorzien van de nodige handige kaartjes en afbeeldingen en ook een zeer uitgebreide begrippenlijst waarin een aantal belangrijke zaken verduidelijkt worden. Voor de liefhebbers van internationale betrekkingen is dit boek dan ook zeker een mustread, maar ook voor hen die het Europese samenwerkingsproject een warm hart toedragen is dit een zeer interessante studie.
Geschreven door: Mathijs van der Loo