Column van Thomas Vissers
”De doos van Pandora is geopend”. Het zijn de woorden van meer dan honderd Chinese wetenschappers in een recentelijke open brief naar hun collega. De reden? Een Chinees biomedisch onderzoeker gebruikte de genmodificerende techniek genaamd ‘CRISPR-cas9’ om (naar eigen zeggen) een tweeling immuun te maken tegen HIV. Een indrukwekkende prestatie, maar zeker niet in lijn met allerlei bestaande ethische regulaties. Zonder dat iemand er iets van wist publiceerde de onderzoeker een filmpje op Youtube waar hij het verloop en het resultaat van zijn onderzoek bespreekt. ”De actie van een cowboy”, volgens professor biomedische innovatie en lijsttrekker van D66 voor de Eerste Kamer Annelien Bredenoord. Want wat gebeurt er als we zo maar in het menselijk genoom kunnen klungelen?
Die ”doos van Pandora’’ wijst er al op dat het hier gaat over meer dan alleen HIV-immuniteit. CRISPR-cas9 is een techniek die de afgelopen jaren explosieve ontwikkelingen heeft doorgemaakt. Kort door de bocht is CRISPR-cas9 een techniek die bacteriën gebruiken om zich tegen virussen te beschermen. Ze bewerken hierbij hun eigen DNA om zichzelf resistent voor deze virussen te maken. Dit proces is op zichzelf al fascinerend, maar wat als CRISPR-cas9 wordt toegepast op mensen? De potentie van de techniek lijkt eindeloos. Als we het DNA van een bevruchte eicel kunnen bewerken, biedt dat de mogelijkheid tot het elimineren van erfelijke ziekten, het versterken van het natuurlijke immuunsysteem en allerlei vormen van ‘mensverbetering’. Dit zou kunnen leiden tot zogenaamde ‘’consumer babies’’. Zo zou je via CRISPR-cas9 een vrouwelijke baby met blond haar, een IQ van 150 en een allergie voor al het eten dat je zelf niet lust kunnen ‘’bestellen’’. Hoef je nooit meer witlof in huis te halen!
Nazi-eugenetici zouden er in ieder geval pap van lusten. Dat de ontwikkeling van de techniek controversieel is, is dus zacht uitgedrukt. Waar de socialist vreest dat door ongelijke financiële toegang tot de techniek er een hele nieuwe soort klassentweedeling kan ontstaan, ziet de confessioneel hierin de ultieme mengeling met God’s creatie. En waar de liberaal zich zorgen maakt om het opleggen van een subjectief mensideaal door een ander op een nieuwgeboren individu zal de conservatieve zich zorgen maken om de veiligheidsrisico’s van de techniek. Als de doos van Pandora al is geopend, wordt de Huxleyaasne distopie uit ‘A Brave New World’ dan onvermijdelijk?
Maar zo begrijpelijk als ze misschien zijn, moeten we ons door in de kern vaak conservatieve reflexen afkeren van deze onvermijdelijke ontwikkeling en diens rijke beloften? Zoals vrijwel alle technologie kan CRISPR-cas9 worden gebruikt voor goede- en slechte doeleinden. Het negeren of onbespreekbaar maken van zulke technologische vooruitgang leidt op zijn minst tot verspilde potentie en op zijn ergst tot het uitkomen van de angsten gepaard met de technologie. Het is hoog tijd voor een institutionele democratische discussie over technologie als CRISPR-cas9. Dat is op zijn beurt weer de belofte van onze liberale democratie. Laat de knal van deze Chinese cowboy een waarschuwingsschot zijn.
Thomas Vissers is student natuurkunde en filosofie aan de Radboud Universiteit en is voormalig bestuurslid politiek van JD Arnhem-Nijmegen.
Foto: Pixabay