Oprichter Hans van Mierlo is al enkele malen voer geweest voor verschillende boeken. Voormalig Eindhovens D66-raadslid Rogier Verkroost bracht enkele maanden geleden een biografie uit over die andere Hans, die andere oprichter van D66: Hans Gruijters (1931-2005), voormalig minister van VROM en burgemeester van Lelystad. Een bespreking over het boek Hans Gruijters, een dwarse democraat.
Aan Rogier Verkroost is vooralsnog geen groot schrijver verloren gegaan, al is de ontwikkeling van zijn schrijfstijl wel zichtbaar in het boek. De hoofdstukken over de jeugd van Gruijters lezen als een enorme aaneenschakeling van feiten aan en door enkele verdwaalde zinnen leest het soms vrij staccato. Het mist af en toe een beetje de diepgang die je verwacht bij de vormende jaren van een politicus en dat is een gemis. Of dat veroorzaakt wordt door te weinig bronnen over deze tijd kan ik niet vaststellen, maar de vereiste diepgang wordt verderop in het boek wel gevonden.
Het zwaartepunt van de biografie ligt overduidelijk op het ministerschap van Gruijters toen hij tussen 1972 en 1977 minister van VROM was in het kabinet-Den Uyl I. De partijen die aan dit kabinet deelnamen moet je er maar tussen de regels door eruit kunnen halen. Verkroost weet het boek de nodige opsmuk te geven met de nodige anekdotes van en over Gruijters waardoor het de moeite waard blijft om door te lezen.
In de inleiding van de biografie Hans Gruijters, een dwarse democraat is Verkroost ook vrij helder over het doel van zijn boek. Hij wil Hans Gruijters uit de politieke vergetelheid halen waar meer politici van minder allooi hem vergezellen. Daarentegen weigert hij in de inleiding om een oordeel te vellen over het beleid van Gruijters. Later in het boek komt hij daar gedeeltelijk op terug, maar wel op een typische D66-manier met een strofe als “De successen en mislukkingen zijn per onderdeel verschillend.” Eigenlijk is een harde uitspraak over het beleid van Gruijters als minister en later als burgemeester wel een gemis in het boek, want wat is de conclusie als je alles tegen elkaar wegstreept? Als biograaf bouw je meestal een band op met het hoofdpersonage van je boek en ook deze is zichtbaar in deze biografie over Gruijters. De bewondering van Verkroost voor Gruijters is meerdere malen terug te lezen in het boek, maar ondanks deze bewondering wordt er geen eenzijdig beeld geschetst van Gruijters in deze biografie. Toch kun je afvragen of de bewondering van een D66-biograaf over een D66-minister een gelukkige combinatie is, want wellicht had een biograaf die niet van D66-huize is wel een oordeel durven vellen.
In het boek van Verkroost komt de voormalig minister naar voren als een intellectuele en tegendraadse bestuurder en politicus die de nodige controverse niet schuwt. Daarnaast is er ook aandacht voor de haatliefdeverhouding die Gruijters ontwikkeld met zijn eigen partij. De biografie van Gruijters laat tegelijkertijd een beeld zien van het politieke landschap in de tumultueuze jaren ’60 en ’70 en de troosteloze staat van de stad Lelystad in de jaren ’80.
De biografie van Gruijters kan nog wel een verbeterslag her en der gebruiken, desalniettemin vertelt het boek een levensverhaal dat de moeite waard is om gelezen te worden door politiek-geïnteresseerden.
Geschreven door: Mathijs van der Loo